Химия пәнін оқытуда электронды білім берудің маңызы

Аңдатпа. Мақалада химия сабақтарында цифрлық білім беру ресурстарын пайдаланудың маңыздылығы қарастырылады. Автор цифрлық білім беру ресурстарын қолданудың әртүрлі аспектілерін, соның ішінде интерактивті компоненттерді, демонстрациялық графиканы, мәтіндерді және мұғалімге арналған материалдарды талдайды. Қашықтықтан оқыту жағдайында цифрлық білім беру ресурстарының рөліне, сондай-ақ оларды оқу процесіне тиімді енгізу әдістемесіне ерекше назар аударылады. Мақала химия саласындағы білім берудің тиімділігін арттыру үшін дәстүрлі оқыту әдістерін заманауи ақпараттық технологиялармен үйлестіру қажеттілігін көрсетеді.

Кілт сөздер: электрондық білім беру, химияны оқыту, ресурстарды құру, ресурстарды қолдану, цифрлық білім беру ресурстары, интерактивті компоненттер.

Қазақстан Республикасының 2015 жылға дейінгі білімді дамыту тұжырымдамасында «орта білім берудің мақсаты-терең білім,кәсіби дағдылар негізінде еркін бағдарлай білуге,өзін-өзі іске асыруға,өзін-өзі дамыту және өз бетінше дұрыс адамгершілік тұрғысынан шешім қабылдауға қабілетті жеке тұлғаны қалыптастыру» делінген. Білім беру жүйесі – әр елдің даму болашағын айқындайтын, әлемдік өркениетке жетудің негізгі бағыттарын көрсететін біртұтас құрылым. Ақпараттық ортада жұмыс жасау үшін кез келген педагог өз ойын жүйелі түрде жеткізе алатындай,коммуникативті және ақпараттық мәдениеті дамыған,интерактивті тақтаны пайдалана алатын,он-лайн режимінде жұмыс жасау әдістерін меңгерген оқытушы болуы тиіс

Ақпараттық технологиялар қазіргі мектептегі біртұтас білім беру процесінің ажырамас бөлігі болып табылады және оның тиімділігін айтарлықтай арттыруға мүмкіндік береді.

Жақында оқу процесін тиімдірек етуге мүмкіндік беретін цифрлық білім беру ресурстарын құру үшін компьютерлік бағдарламалар мен бағдарламалық қамтамасыз етуді әзірлеу бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде.

Қазіргі әлемде технологиялық инновациялар білім беру мен оқыту тәсілдерін өзгерте отырып, білім берумен байланысты. Бұл әсіресе байқалатын салалардың бірі-химиялық формация. Химияны оқытуда электронды әдістерді енгізу студенттер мен оқытушылар үшін жаңа көкжиектер ашады, оқу процесін байытады және оның қолжетімділігі мен тиімділігін арттырады. Бұл мақалада электронды ресурстарды құру және қолдану химия саласындағы заманауи білім беруді қалай өзгертетінін қарастырамыз.[1]

Химиядағы электрондық білім берудің негізгі аспектілерінің бірі-сапалы электрондық ресурстарды құру. Бұл ресурстарға интерактивті оқулықтар, бейне дәрістер, онлайн зертханалар, виртуалды эксперименттер және т.б. кіруі мүмкін. Мұндай ресурстарды құру процесі жоғары сапа мен тиімділікті қамтамасыз ету үшін оқытушылардың, бағдарламалық жасақтама жасаушылардың және дизайнерлердің бірлескен жұмысын талап етеді.

Интерактивті оқулықтар оқушыларға материалды интерактивті түрде оқуға мүмкіндік береді, бұл химиялық ұғымдарды тереңірек түсінуге ықпал етеді. Бейне дәрістер оқушыларға материалды ыңғайлы уақытта және қарқынмен оқуға мүмкіндік береді, бұл білімнің қолжетімділігін арттырады. Онлайн зертханалар мен виртуалды эксперименттер оқушыларға химиялық тәжірибелерді қауіпсіз және уақыт пен материалды шектеусіз жүргізуге мүмкіндік береді.

Электрондық ресурстар химияда білім беруде оқу процесінің әртүрлі кезеңдерінде қолданылады. Оларды оқулықтар мен дәрістер сияқты дәстүрлі оқу материалдарына қосымша ретінде, сондай-ақ тәуелсіз білім беру құралдары ретінде пайдалануға болады.

Оқытудың бастапқы кезеңінде оқушылар химияның негізгі ұғымдарын үйрену және материалды бекіту үшін жаттығулар жасау үшін интерактивті оқулықтарды пайдалана алады. Болашақта олар күрделі тақырыптар мен тұжырымдамаларды тереңірек зерттеу үшін бейне дәрістерді қолдана алады.

Зертханалық жұмыстарды орындау барысында оқушылар қосымша тәжірибе мен зерттеу үшін онлайн зертханалар мен виртуалды эксперименттерге жүгіне алады. Бұл әсіресе жабдыққа немесе қауіпті заттарға қол жетімділік шектеулі жағдайларда пайдалы.[2]

Химияны оқытуда электрондық білім беруді енгізу оқушылар үшін де, мұғалімдер үшін де бірқатар артықшылықтар береді.

Оқушылар үшін электронды ресурстар материалды ыңғайлы түрде және қарқынмен оқуға мүмкіндік береді, бұл оқудың икемділігін қамтамасыз етеді. Интерактивті оқулықтар мен онлайн зертханалар оқуды қызықты әрі қызықты етеді, бұл білімді жақсы меңгеруге ықпал етеді.

Мұғалімдер үшін электронды ресурстар жекелендірілген оқу материалдарын жасауға, сондай-ақ деректерді талдау арқылы оқушылардың үлгерімін бақылауға мүмкіндік береді. Бұл оқу процесін әр оқушының қажеттіліктеріне тиімді бейімдеуге мүмкіндік береді.

Электрондық білім химияны заманауи оқытуда шешуші рөл атқарады, оқу процесін байытады және оны қол жетімді және тиімді етеді. Электрондық ресурстарды құру және қолдану химия ғылымы мен білімнің дамуына ықпал ете отырып, оқушылар мен мұғалімдер үшін жаңа мүмкіндіктер ашады. Білім беру процесіне заманауи технологияларды енгізу оқушылар үшін қазіргі әлемнің сын-тегеуріндеріне дайындау және ғылыми ойлау мен сыни ойлауды дамыту үшін қажетті қадам болып табылады.

Цифрлық білім беру ресурстары қазіргі білім берудің ажырамас бөлігіне айналды және оларды химия сабақтарында пайдалану білім беру процесін жақсартуға және оқыту сапасын арттыруға бағытталған көптеген маңызды міндеттерді шешеді. Мектептегі химия курсында цифрлық білім беру ресурстарын қолданудың негізгі аспектілерін және олардың оқушылардың ақпараттық құзыреттілігін қалыптастыру, мұғалімдер мен оқушыларды қолдау, сондай-ақ оқушылардың танымдық белсенділігін арттыру үшін маңыздылығын қарастырыңыз.

Ақпараттық құзыреттілік ақпараттық технологиялар дәуірінде білім берудің маңызды аспектісіне айналуда. Қолдану химия сабақтарында цифрлық білім беру ресурстары оқушылардың сандық түрде ақпаратпен жұмыс істеу дағдыларын, сондай-ақ осы ақпаратты талдау кезінде сыни ойлауды қалыптастыруға ықпал етеді. Оқушылар қажетті білімге қол жеткізуді ғана емес, сонымен қатар олардың нақты жағдайда жарамдылығы мен қолданылуын бағалауды үйренеді.

Сандық білім беру ресурстары мұғалімдер мен оқушыларға оқу процесін қолдауға арналған көптеген құралдарды ұсынады. Оларды сабаққа дайындалу үшін де, тікелей оқу кезінде де қолдануға болады. Оқытушылар оқушылардың назарын аудару және күрделі ұғымдарды көрнекі түрде түсіндіру үшін интерактивті презентациялар, тесттер, иллюстрациялар және басқа материалдар жасай алады. Оқушылар өз кезегінде материалды өз бетінше зерттеу, Үй тапсырмасын орындау және оқу мотивациясын арттыру үшін цифрлық білім беру ресурстарын пайдалана алады.

Педагогикалық әдебиеттерге жүргізілген талдау пайдаланудың маңызды артықшылықтарын көруге мүмкіндік береді сандық білім беру ресурстары химияны оқытуда, Құдайбергенева К.С, Башмаков М.И., Поздняков С.Н., Ресник Н.А. Селевко Г. И., сондай-ақ Зашивалова Е. Ю., Кузнецова Н. Е., Сыромятникова А. А. сияқты авторлардың жұмыстары білім беру процесінде заманауи компьютерлік технологиялар құралдарының оқу-әдістемелік мүмкіндіктеріне кең талдау жасайды.[3]

Мектеп біліміне цифрлық білім беру ресурстарын енгізу қазіргі мектеп үшін өзекті және қажетті қадам болып табылады. Қолдану химия сабақтарында цифрлық білім беру ресурстары оқушылардың ақпараттық құзыреттілігін қалыптастыруға ықпал етеді, оқытушылар мен оқушыларға ақпараттық қолдау көрсетеді, сонымен қатар студенттердің танымдық белсенділігін арттырады. Дегенмен, оқу процесіне инновацияларды барынша тиімді енгізу үшін цифрлық ресурстарды пайдалану орынды және әдістемелік негізделген болуы керек екенін ескеру қажет.

Пак М. С. еңбектерінде химия сабақтарында цифрлық білім беру ресурстарын ұсынуға болатын әртүрлі формаларға шолу жасалады. Бұл формаларға интерактивті компоненттер, демондаграфика, мәтіндер және мұғалімге арналған материалдар кіреді. Іске асыру әдістемесін қолдану химияны оқытуда цифрлық білім беру ресурстары оқушылардың оқу дәрежесін арттыруға ықпал етеді және олардың пәнді оқуға деген қызығушылығын оятады.[4]

Covid-19 таралуынан туындаған эпидемиологиялық жағдайға байланысты көптеген оқу орындарында оқыту Қашықтықтан өткені белгілі. Мұндай жағдайда цифрлық білім беру ресурстарын пайдалану өте өзекті болды. Сандық білім беру ресурстарын химия сабағының әртүрлі кезеңдерінде қолдануға болады, соның ішінде үй тапсырмасын тексеру, жаңа тақырыптарды зерттеу және материалды бекіту. Олар сондай-ақ зертханалық және практикалық жұмыстарды орындау үшін пайдалы болуы мүмкін, бұл әсіресе қашықтықтан оқыту жағдайында Химиялық эксперимент пен зертханалық жұмыстардан зардап шегетін химия сабақтары үшін маңызды. Виртуалды химия зертханасы мұндай жағдайларда оқушылардың өзіндік және ғылыми-зерттеу іс-әрекетінің көрнекілігі мен мүмкіндігін қамтамасыз ететін құнды құрал бола алады.

Электрондық оқулықтарды пайдалану оқушылардың, танымдық белсенділігін арттырып қана қоймай, логикалық ойлау жүйесін қалыптастыруға шығармашылықпен еңбек етуіне жағдай жасайды. Сонымен, электронды оқулық мынандай жағдайда тиімді: талапқа сай құрылған, кері байланыспен лезде қамтамасыз ете алады, белгілі бір бөлім бойынша білімді тексереді; қысқа мәтінмен көрсете,айта және модельдей алады. Электронды оқулық оқушының уақытын үнемдейді, оқу материалдарын іздеп отырмай, өтілген және оқушының ұмытып қалған материалдарын еске түсіруге зор ықпал етеді. Әр оқушы қажет жағдайда үйде де өз бетінше пайдалана алады және аннимацияларды көре отырып меңгерілуі қиын тапсырмаларды есте сақтай алады.

Электрондық білім беру ресурстарын пайдаланудың негізгі мақсаты сандық білім беру ресурстары-мұғалімге дәстүрлі оқыту әдістерін заманауи ақпараттық технологиялармен үйлестіруге көмектесу. Қазіргі әлемде қашықтықтан оқытуда цифрлық білім беру ресурстарын пайдалану мүмкіндіктері әртүрлі және алуан түрлі. Мысалы, Zoom платформасы немесе чат конференциясы арқылы нақты уақыт режимінде дәріс өткізу, онда оқушылар сұрақтар қойып, тікелей мұғалімнен жауап ала алады, оқытудың тиімді әдісі болуы мүмкін. Презентацияларды пайдалану ақпараттың түсінікті болуын жақсартады. Ұжымдық жобалық жұмыс цифрлық білім беру ресурстарын пайдаланудың тағы бір мысалы болып табылады, әсіресе "Оттекті бар органикалық қосылыстар" сияқты күрделі тақырыптарды зерттеу кезінде.[5]

Мұғалімнің сабақта цифрлық білім беру ресурстарын қолдану әдістемесі оқу пәнін оқу кезінде өзіне қоятын нақты педагогикалық міндеттермен анықталады. Педагогикалық есептерді тиімді шешу химия сабағының түріне байланысты әртүрлі бағдарламалық құралдарды кешенді пайдалануды талап етеді.

Қолданылған әдебиеттер тізімі:

1. Беспалько, В.П. Педагогика и прогрессивные технологии обучения / В.П. Беспалько. - М.: Высшая школа, 2001. - 243 с.

2. Зашивалова, Е.Ю. Методика компьютерного обучения химии средней школе: учебное пособие для студентов высших педагогических учебных заведений / Е.Ю. Зашивалова. - М.: Академия, 2005. - 167 с.

3. Кузнецова, Н.Е. Технологизация процесса обучения учителей химии в педвузе применению персональных компьютеров / Н.Е. Кузнецова, И.В. Марусева // Химия в школе. - 2006. - №3. - С. 25-33.

4. Пак М.С. Дидактика химии: учебно-методическое пособие для студентов вузов / М.С. Пак. - М.: Знание, 2012. - 457 с.

5. Полат, Е.С. Новые педагогические и информационные технологии в системе образования / Е.С. Полат [и др.]; науч. ред. Е.С. Полат. - М.: Изд. Центр «Академия», 2008. - 272 с.

6. Қазақ ұлттық энциклопедиясы ,Алматы // -241 б

7. https://bilimger.kz/21267/