Оңтүстік Американың жер бедері мен пайдалы қазбалары
7-сынып оқушыларына сабақтан тыс үйірме жұмысы бойынша ашық сабақ.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларға Оңтүстік Американың географиялық орнының
тарихын, экологиялық жағдайлары туралы білімдерін толықтыру.
Білімге құштарлығын, дүние танымдылық көзқарасын, жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыру, жан-жақты дамыған жеке тұлғаны қалыптастыру.
Ғылыми деректерге сүйене отырып өсіп-өркендеу тұрғысынан дұрыс қабылдауға, ұлтаралық сыйластыққа, шындыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.
Көрнекілігі: Дүние жүзінің физикалық картасы, интерактивті тақта, видео.
Сабақтың барысы:
І-кезең: Ұйымдастыру кезеңі.
ІІ-кезең: «Материктерден хат!»
ІІІ- кезең: «Географиялық диктант»
ІV- кезең: «Сен мені білесің бе?!»
V- кезең: Жаңа сабақ
VІ-кезең. Картамен жұмыс
VІІ-кезең. «Географиялық үстел үсті» танымдық ойын
VІІІ-кезең: «Географиялық сергіту»
І- кезең: Ұйымдастыру кезеңі. (3-минут)
топ : «Еуразия»
топ: «Африка»
топ: «Солтүстік Америка»
Табиғат- сен тіршілік тұнып тұрған,
Сен-күнсің көтерілген күліп қырдан.
Сен- көлсің, сен- ормансың, сен- бұлақсың,
Адамға сұлулықты сен ұқтырған.
С.Хангелдин
ІІ-кезең: «Материктерден хат!» (5 минут)
І топ: «Еуразия»
Ежелгі біртұтас материк қалай аталады? пангея
Оңтүстік жарты шар материктері ұзақ уақыт бойы қай материктің құрамында болды?Гондвана
Оңтүстік жарты шар материктеріне қандай материктерді жатқызамыз?
Оңтүстік Американың жер көлемі қанша? 18,3 млн,км2
Тілдік ерекшелігіне қарай Орталық Америка мен Оңтүстік Американы қосып қалай атайды?
Материктегі аса ірі тау жүйесі? Анд
ІІ топ: «Африка»
Материк жағалауын шайып жатқан мұхиттар ата? Тынық, Атлант
Материк солтүстігінде Солтүстік Америкадан қандай канал арқылы бөлініп тұр? (панама каналы)
Материк табиғатына қай мұхиттың әсері күшті? Атлант мұхиты
Материк жағалауларына алғашқылардың бірі болып келген саяхатшы кім? Х.Колумб
Х.Колумб Америкаға қанша рет саяхат жасады? 3
Оңтүстік Америка мен Сотүстік Америка бір қандай материткерді құрайды? (Америка)
ІІІ топ: «Солтүстік Америка»
Х.Колумбтан кейін материкке қадам басқан саяхатшы. Америго веспучи)
Рио-де- Жанейро испанша қандай мағынаны білдіреді? Қаңтар өзені
1519-1522- жылдары жер шарын айналып шыққан саяхатшы? (Фернан Магеллан
Х.Колумб Американың байырғы халқын кімдер деп атады? Үндістер
Оңтүстік Америка қай жарты шарда жатыр? Оүтүстік
Материктегі үлкен шөл? (Атакама)
ІІІ- кезең: Географиялық диктант: (3 минут)
Оңтүстік Американың жер ауданы аралдармен қосып есептегенде……, үлкендігі жөнінен…… орынды алады.
Жер шарындағы ең суы мол және су жинау алабы өте үлкен өзен-………, оның су жинау алабының ауданы…… асады.
……….- картоп, жүгері, қызанақтың отаны.
Оңтүстік Америка Солтүстік Америка материгімен бірге ………. дүние бөлігін құрайды.
А.Веспуччи саяхатынан қайтар жолда шығанақ жағалауын Венецияға ұқсатып, оған……….. деген ат берді.
“Қаңтар өзені” испанша “…………………” деген мағынаны білдіреді.
ІV- кезең: «Сен мені білесің бе?!» Сурет –жұмбақ (3-минут)
1- сурет. Әйгілі орыс жазушысы А.С.Пушкин бейнесіндегі ел ? (Италия)
2- сурет. Көңіл күйі болмаған адамның бейнесінде қандай метрик бейнеленген? (Африка)
3- сурет. Ормалды әйел бейнесінде қандай ел бейнеленген? (Португалия, Испания)
4-сурет . Сіздер бейтаныс жерге кемемен жүзіп келіп , жергілікті адамдармен тіл табыспақшы болып, оларға әртүрлі сұрақтар қоя бастадыңыздар, ал олар сіздерге «Кенгуру» деген сөзден басқа сөз айтқан жоқ. Сіздер қай жерге келдіңіздер және адамдар не деп жауап берді?
(Аустралия материгі, Жергілікті халық тілінде «Кенгуру» сөзі «Түсінбедім» деген мағына береді).
V- кезең: Жаңа сабақ: Оңтүстік Американың жер бедері мен пайдалы қазбалары. Бейне үзінді (3 минут), (Дәптермен жұмыс 5 минут)
Оңтүстік Американың жер бедері еуразия мен Солтүстік Амеирканың жер бедерінен өзгеше болып келеді.Оңтүстік Американың батыс бөлігін Кордильера тау жүйесінің жалғасы – Анд таулары алып жатыр. Таудың аты инктер тілінде «мысты таулар» деген мағына береді. Материктің шығысында –Амазонка, Ориноко, Ла-Плата ойпаттары мен Бразилия Гвиана таулы үстірттері орналасқан.
Оңтүстік Америка қойнауы кен байлықтарына, әсіресе мыс, темір, марганец, молибден, қалайы, полиметалл мен сирек кездесетін метал кендеріне өте бай. Темір кенін өндіруден Бразилия дүние жүзінде 2-орынды, Чили мыс кенін өндіруден дүние жүзінде 1-орынды иеленеді. Перу, Чили, Боливия жерінде, Бразилияда алтын мен алмастың ірі кен орындары кездеседі. Боливияда солтүстіктен оңтүстікке қарай 940 км-ге созылып жатқан қалайы белдеуі орналасқан. Теңіздің жағалық жазықтары мен синеклизаларында мұнай мен газдың мол қоры кездеседі. Маракайбо, Ориноко, Магдалена, Гуаякиль ойыстарында мұнайдың, Амазона ойпаты мен Бразилия таулы үстіртінің оңтүстік-шығысында тас көмірдің ірі кен орындары бар. Колумбия Кордильерасындағы замартастың, Чилидің солтүстігіндегі алтынның және селитраның мол қоры дүниежүзілік маңызға ие.
VІ-кезең.Картамен жұмыс:
Материктің үстірттері мен ойпаттарын кескін картаға түсіру. 5 минут
Гвиана, Бразилия таулы үстірттері,Амазонка, Ла-Плата, Оринока ойпаттары.
VІІ-кезең. «Географиялық үстел үсті» танымдық ойын. (10 минут)
№ | Жеңіл сұрақтар | Күрделі сұрақтар |
1 | Колибри | Комодо айдахары |
2 | Магеллан | Маракас |
3 | Бамбук | Маржан |
4 | Аустралия | Пиза мұнарасы |
5 | Үйеңкі | Улуру , айерес |
6 | Найзағай | Капибара |
7 | Сауд Арабиясы | Антонио Меуччи, А.Грехем Белл |
8 | Эйфель мұнарасы | Дронт немесе додо |
9 | Колизей | Титан қоңызы |
10 | Лотос гүлі | Ангкор-Ват |
11 | Коротин | Ца-но-ю |
12 | Инелік | Стоунхендж |
13 | Х.Колумб | Раффлехия |
14 | Памуккале | Тауерс көпірі |
15 | Ұлы Қытай қорғаны | На ви тілі |
16 | Графит | Василий Блаженный соборы |
17 | Курвиметр | Голиаф бақасы |
18 | Колорда шатқалы, Гранд каньон | Айя-София |
19 | Кактус | Саграда-Фамилия |
20 | Марко Поло | Тәртіп және прогрес |
21 | Хюндай келісім, қол алысқан екі тарап | Йейелон |
22 | Киви | Кох-и-нор |
23 | Моноко мен Индонезия | Атакама |
24 | Құс қанаты, алақанат | Зәйтүн |
25 | Галогпагс архипелагы, туларда кездесетін түстер | Жаркент, Уалибай мешіті |
26 | Қызыл кітап | Диснейленд |
27 | Әлемнің бес бөлігі, туларда кездесетін т.стер | Жак-ив Кусто |
28 | Пиреней түбегі, Италия | Тау , алдағы кедергі мен биіктік |
29 | Вест-Индия деп атады | Терракот жауынгерлері |
30 | Сфинкс | Васко да Гама, Үндістанға жол ашу |
31 | Барсакелмес | Әлемдегі төрт тізесі бар жануар |
32 | Шимпанзе | Морокко шөп жетіспеу |
33 | Стив Джобс, Аpple | Құралайдың салқыны |
34 | Англия | Ақ Ніл, Көк Ніл, Сахара |
35 | Мартин Бехайм | Венесуелла, Анхель сарқырамасы |
36 | Шартты белгі | Артемия салин шаянын жеуден |
VІІ-кезең: Мозайка әдісі «Қазақстан картасы» 5 минут
VІІІ-кезең: «Географиялық сергіту» 2 минут
Ең, ең, ең, ең…
Ең суы мол өзен …
Ең биік сарқырама…
Ең ірі тау көлі…
Ең ылғалды әрі ең жасыл материк…
Ең ұзын тау…
Ең ірі эстуарийлық өзен сағасы…
Ең биік нүктесі…
Адасқан әріптер
о р к д л и ь е р а
н д а
ь н х е а л
а к а т а м а
х и р с ф т о р о
г о м е а р и в ч е с у п ч и
к а з о н а м а
кістүтсло
яизаура
фяиагреог
Қорытынды
Рефлексия.
Түркістан облысы Жетісай ауданы
«Х.Доспанова атындағы № 28 жалпы білім
беретін мектеп» коммуналдық мемлекеттік
мекемесінің география пәнінің үйірме
жетекшісі Садыбаева Оралай Абдиашимовна
