Edunews.kz ақпарат агенттігі

МАЗМҰНЫ

Кубекова Гулжария Абдикеримовна, 3

Тәрбие тал бесіктен. 3

Зауытова Динара Нұралбайқызы, 4

Балабақша – барлық тәрбие мен білімнің ең алғашқы баспалдағы.. 4

Майырбаева Айгерім Нұржанқызы, 5

Әлеуметтік желінің психологияға әсері 5

Жазылбаева Асель Магруповна, 6

Балабақша- бала тәрбиесі үшін алғашқы баспалдақ. 6

Алмабекова Гулмира Сембаевна, 7

Ерекше білім беру қажеттілігі 7

Әбдіразақ Гулпария, 8

Балабақшадағы музыка сабағы.. 8

Қамбарова Жанар Жұмахановна, 9

Балаларды ойын арқылы тәрбиелеудің маңызы мен жолдары.. 9

Тышанбаева Марияш Әбдіғаппарқызы, 10

Менің сүйікті балабақшам.. 10

Демесинова Сандуғаш Мұратовна, 12

Балабақша – бақыт баспалдағы.. 12

Сайбулатова Сания Текесбаевна, 13

Бала біздің болашағымыз. 13

Музапарова Сахидям Касымжановна, 14

Өзгенің бақытын аялағандар. 14

Асқарқызы Фарида, 15

Балабақшада баланың танымдық қабілеттерін дамыту. 15

Сулейменова Халида Амангельдыевна, 16

Тәрбиеші болу-мен үшін бір бақыт! 16

Султанмуратова Жанна Тұрсынханқызы, 17

Инклюзивті білім берудің маңызы мен ерекшеліктері 17

Койшыбаева Лайла Амангелдиевна, 19

Дауыссыз б мен п. 19

18-21- жаттығулар. 19

Төлегенова Шолпан Аманжолқызы, 22

Бала тәрбиесіндегі отбасы мен балабақшаның ынтымақтастығы.. 22

Алимкулова Камала Кудратиллаев, 24

Аннас Асел, 24

Ағылшын тіліндегі мультфильмдердің оқушылардың сөйлеу дағдысына әсері 24

Бекмолдаева Гүлбаршын Сатыбайқызы, 25

Халқымыздың салт- дәстүрі 25

Жанибекова Бахитжан Рахымовна, 28

С. Сарғасқаевтың «Тәмпіш қара» повесі 28

Тологон Зоя, 31

Мен –заманауи бастауыш сынып мұғалімі 31

Абенова Ардақ Ауелбековна, 32

Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы.. 32

Жаппарқұл Гүлбибі Әбусайылқызы, 36

Махаббат қызық мол жылдар. 36

Қыдырәліқызы Асылзат, 38

Ы. Алтынсарин «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесі 38

Тасқынбаева Қарлығаш Оралқызы, 40

Қазіргі қоғам құндылықтары: мәдениет және өркениет.. 40

Шурина Жамига Султангееревна, 41

«Снежный ком» прилагательных. 41

Келимбердиева Сымбат Низамадиновна, 42

Адам қаңқасының құрылысы. Тірек-қимыл жүйесінің маңызы мен қызметі 42

Кубекова Гулжария Абдикеримовна,

№76 бөбекжай балабақшасының меңгерушісі

Алматы қаласы

Тәрбие тал бесіктен

Тәрбие тал бесіктен басталады. Адам дүние есігін ашқан сәттен бастап өзі көріп жүрген адамдардың іс- әрекетіне, жүріс-тұрысына, әңгімелесуіне, қимылына қызығушылықпен қарап, өзі де сол секілді болуға әрекет етеді. «Ұядан не көрсең, ұшқанда соны ілерсің» деген сөз осыдан қалса керек. Сондықтан баланың таным бесігі, отбасы тәрбиесіне зер сала қарау керек. Отбасы – адамзат бесігін тербеткен ұя болса,

«Баланың бас ұстазы – ата-анасы» - дейді. Бұлар балаға отбасылық өмірдің қыры мен сырын, тылсым дүниенің жұмбақтарын танытып, жағымды қасиеттерге баулиды. Себебі, отбасы- таным бесігі, отбасы – үлгі-өнеге бастауы. Ата-ананың үйдегі қарым-қатынасы, киім киісі, мінез-құлқы бәрі балаға үлгі. Өйткені бала отбасында әкеден-ақыл, анадан- мейірім алады. Сол үшінде баланың болашағы ата- анаға байланысты. Халқымыздың даналығында

«Баланы жастан» деген сөз бар. Сондықтан тәрбиенің тал бесіктен басталатынын ескерсек, ата—бабадан келе жатқан ибалық пен инабаттылықты өзіміз түпкілікті түсініп, балаларымызға сол тәрбиенің нәрін сіңіре білсек, бұл қазіргі заманда бала тәрбиесіне қосқан біздің үлесіміз болып табылар еді. Ата—ана тәрбиесі – қазақ халқы үшін толассыз таусылмайтын қазына. Ата—бабаларымыз өзінің жүріп өткен сан ғасырлық өмір жолы арқылы ұрпағын тәрбиелейтін ұлттық педагогиканың сарқылмайтын мол қазынасын қалдырып отыр. Бүгінгі таңда нағыз ұлтжанды, жүрегі қазақ деп соғатын азаматтарды тәрбиелеу үшін ата— ана тәрбиесі ең басты, ең маңызды, ең қажетті тәрбие болып саналуы тиіс.

Халқымыздың ұлы ақыны Абай баланың өмірді танып- білуіне, оның бойында қалыптасар барлық қасиеттеріне бір жауапты адам ата - ана дей келе:

«Балаға, көбінесе, үш алуан адамнан мінез жұғады. Біріншісі – ата-анадан, екіншісі – ұстазынан, үшіншісі

– құрбысынан. Осылардың ішінен бала қайсысын жақсы көрсе сонысынан жұғады» деуінде үлкен тәрбиелік мән жатыр. Шынында бала өсе келе оның

өмірге деген көз қарасыда өзгере түседі. Балаға осы сәтте ой өрісін қалыптастыруға көмек көрсетушілердің бірі, тәрбиешілер. Балабақшадағы кезең бала үшін ең қызықты кездер болатыны сөзсіз. Сол сәттерде балаға ілім беруші оның тәрбиешісі. Тәрбиеші – жүрегі жақсылық пен жаңалыққа толы ұлы тұлға. Сол бойындағы барлық білім мен білікті, тәрбиені баланың жүрегіне жеткізу үлкен қасиет. Тәрбиеші тәрбиесін шын қабылдаған бала болашақта сөзсіз ұлы тұлғаға айналады. Ұлы Абай атамыз:

«Ақырын жүріп, анық бас, Еңбегің кетпес далаға.

Ұстаздық еткен жалықпас,

Үйретуден балаға! » — деп жырлап кеткендей, әрбір ұстаз балаға жағымды ой қалыптастырып, білім нәрімен сусындатуы керек. Бүлдіршіндерді тәрбиелеуде, тәрбиешілердің осындай қым — қуат тіршіліктен шаршамай, талмай еңбек етіп, кішкентай бүлдіршіндеріміздің бойына ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, адамгершілік сіңіріп, өз — өзіне деген сенімділікке тәрбиелеуде тәрбиешілер шешуші рөл атқарады. . Ересек адам мектепке дейінгі балаға күшті педагогикалық әсер етеді, ол өзара әрекет үрдісінде кешенді әдістер мен тәсілдердің көмегімен танымдық белсенділікті                қалыптастыруға,               балалардың психикалық ойлау, қабылдау, ес, зейін, сөйлеуді, өзіне сенімділікті және ынталықты дамыта отырып, олардың белсенді танымдық іс—әрекетпен шығармашылыққа бой алуына көмектеседі. Еліміз егемендік алып, өз мәртебесі биіктей түскен шақта ең алғашқы алға қояр міндеттің бірі – бала тәрбиесі – егеменді еліміздің болашағын жалғастырушы ұрпақ тәрбиелеу. Ал сол жас ұрпаққа тәрбие беретін бүгінгі тәрбиеші – мамандар тәрбиелеу мен білім берудің жаңаша жетілдірілген әдіс—тәсілдерін іздестіріп, күнделікті жұмыс барысында жаңашыл бағыттар қарастырып, оны өздерінің іс—тәжірбиесінде қолданып отырса, бала тәрбиесі алға басары сөзсіз.

Зауытова Динара Нұралбайқызы,

№76 бөбекжай балабақшасының әдіскері

Алматы қаласы

Балабақша – барлық тәрбие мен білімнің ең алғашқы баспалдағы

Қазіргі таңда үздіксіз білім беру еліміздің ертеңі өсіп келе жатқан жас ұрпақтың білімінің тереңдігімен өлшенеді. Білімді, жан-жақты қабілетті ұрпақ – ұлтымыздың баға жетпес қазынасы.

Қоғамымызда болып жатқан әлеуметтік-экономикалық өзгерістер мен еліміздің білім беру саласының әлемдік білім кеңістігіне өтуі білім беру саласында, соның ішінде мектепке дейінгі тәрбиелеу мен оқытуға уақыт талабына сай өзгерістерді енгізуді талап етіп отыр.

Білім беру балабақша табал­дырығынан басталады десек ешқашан қате­леспейміз. Барлық білім­нің бастауы – балабақшада. Мектепке дейінгі мекемелерде тәрбие мен білім саласында заманауи педагогикалық технологиялар қаншалықты маңызды болса, мек­теп жасына дейінгі балаларды оқыту мен тәрбиелеуде де педагогикалық техноло­гиялар ұғымы кеңінен қол­данылатын ұғымның біріне айналды. Ендеше мектепке дейінгі білім беру саласының бас­ты міндеттерінің бірі – өскелең ұрпақты оқыту мен тәрбие беру үрдісіне заманауи әдіс­терін енгізу. Әрине бұл үшін мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуына педагогтардың             заманауи             инновациялық технологияларды қолдана білу сауаттылығына да бай­ланыс­ты.

Тәрбие мен білім – егіз. Мектеп жасына дейінгі балаларды дамыту мәселесі мемлекеттік саясаттың ажырамас бөлігі болып отыр. Егемен еліміздің талабына сай мектепке дейінгі тәрбие мен білім беру, қазіргі заманға сай білімді де тәрбиелі ұрпақ тәрбиелеу білімді, жан-жақты тәрбиешілердің ен­шісінде. Заман өзгерген сайын әдіс-тәсілдер көбейіп, жаңарып, толығып жатыр. Балалардың тілін дамытуды, қызықты үйрету үшін жаңа әдістер мен технологияларды өз тәжірибемізде қолдануға ізденеміз. Жаңа технологияны, әдіс-тәсілдерді тиімді қолдану үздіксіз тәрбие беру мен білім сапасын арттырады.

Жаңа заман баласы ертеңгі еліміздің болашағы. Жаңа заман баласын қалыптастырып, дамыту үшін тұлғаның

ішкі дүниесі мен оның қырсырын анықтап мүмкіншіліктері мен қабілетінің дамуына жағдай жасау қажет. Біздің балабақшамызда балаларға үздіксіз білім беруде барлық жағдай қарастырылған. Бала­бақшада балалардың жеке басының қалыптасуы мен дамуына педагогтардың педагогикалық технологияларды қолдана білу сауаттылығы өте жоғары. Осы уақытқа дейін тәрбиеші ретінде балаларға үздіксіз тәрбие мен білім беруде жаңартылған педагогикалық технологияларды кеңінен қолдануға тырысамын. Себебі қазіргі заман балаларының берілген ақпаратты тез қабылдауынан, есте сақтау қабілеттері жоғары дамығандығын байқауға болады.

Мектепке дейінгі мекеме балаларына үздіксіз тәрбие мен білім беру келешек ұрпақтың еркін дамуына, жан- жақты білім алуына, белсенді, шығармашыл болуына тікелей әсер ететін балабақша мен тәрбиешілері. Осыған орай мектепке дейінгі мекемелердің тәжірибесіне оқыту мен тәрбиелеудің әртүрлі технологиялары енгізілуде. Мәселен, ынтымақтастық педагогикасы, білім беруді ізгілендіру, ойын арқылы оқыту, түсіндіре басқарып оза оқыту, өздігінен оқыту, сын тұрғысынан ойлауды дамыту, оқытудың компьютерлік технологиясы, психологиялық, педагогика­ық әдістемелік білімді, педагогикалық шеберлікті, балалардың жандүниесіне терең үңіліп оны ұғына білуді талап етеді.

Қазіргі таңда мектепке дейінгі білім беру мекемелерінде тәрбиешілердің ұстанымы ауысқан: ол балаларға басшы емес, білім беру қызметінің тең қатысушысы. Мұндай оқыту баланың интеллектуалды қабілеттілігін айтарлықтай шамада анықтайды, балаларға мінезін қалыптастыруға, байланыс тілді, логикалық ой­лау­­ды, ­ дүниетанымды дамытуға, сыни ойлауды қалыптастыруға және жеке мүмкіндіктерді беретін дамытушы орта құруға мүмкіндік береді.

Мектепке дейінгі шақ адам өміріндегі ең маңызды кезең болып келеді. Өйт­кені осы кезде баланың бойындағы табиғи бар дарындылық жан-жақты дами бастайды. Сондықтан осы шақта балалармен анағұрлым жанжақты дамытушылық әрекеттер жүйелі жүргізілсе, жұмыс соншалықты нәтижелі болады.

Тәрбиелі, білімді ұрпақ балабақшадан мектепке дайын шәкірт болып шығады.

Балабақша – барлық тәрбие мен білімнің ең алғашқы баспалдағы іспеттес. Мұндағы тәрбие мен білім балалардың табиғи мінезін, қабілетін ерте жастан.

Майырбаева Айгерім Нұржанқызы,

№76 бөбекжай балабақшасының психологі

Алматы қаласы

Әлеуметтік желінің психологияға әсері

Қазіргі таңда ғаламтор желісі бүкіл әлемді және адам өмірінің барлық салаларын қамтиды. Әлемдік ғаламтор желісінің қалыптасуы 1986 жылы басталды деп саналады. Сол кезден бастап ғаламтор желісінің танымалдығы өсіп және пайдаланушылардың саны күн сайын артып келеді. Әлеуметтік желі адамдардың қарым-қатынастарын орнатуға, ақпарат алуға, бірлескен қызмет пен демалыс ортасына айналды.

Ғаламтор барлық адамдардың өмір саласында қажетті құрал ретінде пайдаланылуда. Бірақ ғаламтор барлықтарына әсіресе балалардың психологиялық дамуы мен тұлғалық қалыптасуына әсер етеді.

Бірақ, бүгінгі күнде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Covid-19 короновирусына байланысты пандемия жариялануына орай 12 наурыз 2020 жылдан бастап, еліміздің мектептерінде оқу үрдістері қашықтықтан оқыту технологиясына көшті. Бұл балалардың әлеуметік желіде көп уақыттарын өткізулеріне әкеліп, олардың қандай да бір қауіпке тап болу мүмкіндіктерін арттырды.

Ата-аналарға кеңес:

Компьютерді ортақ бөлмеде ұстаңыз. Егер компьютер сіздің назарыңызда болса, баланың не істеп отырғанын біле аласыз, бірақ шамадан тыс қызығушылық танытуыңыздың немесе бақылаушыға айналудың қажеті жоқ. Басты мақсат – баланың ғаламторға толық қол жетімділін қамтамассыз ету және әлеуметтік желіде жалғыз қалдырмау.

Баланың қандай әлеуметтік желі қызметтерін қолданатыны туралы хабардар болыңыз. Баланың қандай ресурстарды ұнататыны, өзінің виртуалды әлеміне саяхат жасауын сұраңыз. Осылайша, баланың желінің қаншалық жақсы пайдалана алатынын біле аласыз.

Сүзгілерді қолдану – бұл арнайы бағдарламаларды ақпараттық технологиялар мен байланыс саласындағы жеткізуші провайдерлер қызмет пакеттері көмегімен іске асыруға болады. Біріқ баланың барлық жерде ғаламторға шексіз қол жеткізе алатынын естен шығармаңыз.

Балаға кез-келген қызығарлықтай ұсыныстар алдамшы болып келетінін түсіндіре біліңіз. Кей жағдайларда біз ғаламтордағы алаяқтардың құрбандарына ақылсыз әрекет етулеріне таң қалып жатамыз. Міне осы жағдайларды балаға түсіндіріңіз. Ғаламтордағы жарнамалар, сілтемелерге назардан тыс қалдырып, электрондық жәшіктегі қажет емес хаттарды ашпау туралы ескертіп айту керек.

Балаға желіні пайдаланушылардың көбі өздері айтқандай әрқашан қолданушы болмауы мүмкін.

Ата-ана балаға жеке ақпараттардың әлеуметтік желі парақшасына салудың қажет еместігін түсіндіре білуі керек.

Биылғы оқу жылы білім және ғылым министрлігі педагогтар мен оқушыларға әлі де болса, короновирус инфекциясы және жіті респираторлық вирустық инфекцияларының жұқтыру қаупіне байланысты мектептерде қашықтықтан оқыту форматын жалғастыру ұсынылды. Павлодар облысы, Май ауданы, Ақжар жалпы орта білім беретін мектебі 2020-2021 оқу жылын штаттық режимде бастады. Мектеп әкімшілігі тарапынан барлық талаптарға сай оқушыларды шағын топтарға бөлу, күнделікті сынып бөлмелері ауаларын тазарту, кварцтау, ылғалды тазалау режимін күшейту, оқу күндерінің кезегін жасау, әлеуметтік ара қашықтықты сақтау сияқты санитарлық шараларды орындап, мектеп ұжымы мен оқушылары бірінші тоқсанды ойдағыдай аяқтады.

Жазылбаева Асель Магруповна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Балабақша- бала тәрбиесі үшін алғашқы баспалдақ

Балабақша – баланың жүйелі түрде білім – тәрбие алатын ең алғашқы қоғамдық ошағы. Балабақшаның балаға беретін тәлім – тәрбиесінің қаншалықты мықты болуы, сол балабақшада қызмет ететін педагогикалық ұжымға, нақтырақ айтар болсақ, ұстазға байланысты. Баланын болашаққа қадам алып, жан-жағымен, қоршаған ортасымен танысып, ең бірінші білім, тәрбиемен сусындайтын орны – балабакша. Сондықтан тәрбиешілер бүгінгі күннің жаңалығынан сырт қалмай, үнемі ізденіс үстінде жүру керек. «Тәрбиеші ең жауапты міндет орындайды – ол адамды қалыптастырады. » М. И. Калинин, міне, біздің міндетіміз айқын. Олай болса заман талабынан қалмай, заманауи болашақ жастарымызды тәрбиелейік. Балабақша баланы ең алдымен тәртіпке, жауапкершілікке үйретеді. Мәңгілік ел болып қалыптасу жолында ұрпаққа берілетін тәрбие елбасымыздан бастап ойландырып-толғандыратын өзекті мәселелердің бірі екенін ешкім жоққа шығармайды. Дүние есігін ашқан әрбір нәресте отбасында ата мен әженің, әке мен шешенің, бауырлардың махаббаты мен жылулық шапағатына бөленіп өседі. Отбасында берілетін тәрбие әр отбасында түрліше, өздерінің қалыптасқан отбасылық құндылықтары арқылы, үлкендердің өмір жолдары арқылы тәрбиеленеді. Ал білім мен тәрбие беретін орындарда жаңашылдық пен заманауилықты ұштастыра отырып, ел ертеңін тәрбиелеуге үлкен жауапкершілік танытылады. Ары қарай өмірдің өсу сатысында білім мен тәрбие ұйымдарында қалыптасқан бір ізділік жүйе арқылы өз көзқарастарын қалыптастырып, «Мен»-і танылып, жеке тұлға ретінде қоршаған ортада өз орындарын табады.

Эссеге арқау болып отырған тақырыпқа тоқталатын болсақ, балабақша тек бүлдіршіндердің келіп-кететін мекені болмау керек. Ал, ата-ана үшін бала-бақша өз жағдайларын жасап, баламыз жұмыс жасауға кедергі болмасын деген ниетте балаларын кешке дейін апарып тастайтын орын болмау керек. Осындай көзқарастар қалыптаспас үшін балабақша жұмысының, ұжым ауызбіршілігінің мықты болуы абзал.

Бүлдіршін бақшаға-достарымды көрем, үйде еш ойналмайтын қызық ойындар ойнаймын, ешкім білмейтін тек тәрбиешім ғана білетін қызықты ертегілерді тыңдаймын, әндер үйренемін деп, қызығып келетін шуақты мекеніне айналуы керек.

Ал, бала жүрегінде осындай орын алып, балабақшаға демалыс күндері де сәби жүректерін алып ұштырып тұратын деңгейге дейін жеткізетін ол әрине-балалардың бағбаны-тәрбиешілер болып саналады. Бір тәрбиеші-бірнеше баланың өміріне жауапты болғандықтан, ешқандай атүстілік танытпау керек, немесе кешке дейін жұмыс уақытын өткізіп, күн көрістің қамын ойламау керек. Әрине, үлкен ыждағаттылық пен кең жүректілікті қажет ететін мамандық болған соң тәрбиеші болу кез-келгеннің қолынан келе бермейтін нәзік кәсіп иесі деп білеміз. Күнделікті сұранысқа ие қат мамандық болмағанмен, өмірге келген әрбір бүлдіршіннен ел азаматтарын тәрбиелеп шығару үшін қай кезде де қажет, ешқашан керектігі мен қажеттілігі жойылмайтын тұрақты мамандық деп білемін.

Біздің балабақшалар-тәрбиешілер арқылы өздерінің алға қойған мақсаттарын жүзеге асыра отырып, егемен еліміздің саналы да сапалы ертеңін тәрбиелеуде үлкен жауапкершілікке бастау алады. «Баланы бастан…» деп айтыылған халықтық қағиданың бала болашағына ықпалы зор екеніне ешкімнің дауы жоқ.

Отбасында еркелеп, өз дегенін, қалауын орындатып қоятын ерке балалар да жоқ емес. Балалардың барлығы бірыңғай тәртіпті болып туылады, тәртіпті болып тәрбиеленеді деген қатып қалған аксиома жоқ. Бірақ, баларға бірдей тәрбие беріп, бірыңғай тәртіпке баулитын орта-тағы да балабақша.

Салыстырмалы түрде сөйлейтін болсақ, кімнің пікірімен бөліссек те бақшаға барған баламен, бақшаға бармаған баланың арасындағы айырмашылық жер мен көктей. Қай жағынан болмасын –адамдармен қарым-қатынас жасағанда да, сөйлеу мәнерлерінде де, өз ойларын жеткізе білуде де тағысын сол сияқты көптеген құбылыстарда да айырмашылықты байқап жатамыз. Сондықтан да бақша-тек балаға бас көз болып қарайтын, осы еңбектері үшін мемлекеттен жалақы алатын адамдардың жұмыс орны деп қарамау керек. Керісінше, бақша менің балама білмегенді үйретіп, жақсыны беріп, жаманнан жирендіретін, білімді де білікті мамандардың ордасы деп білуі керек. Сонымен бірге балаларын өздерінен де асқан жауапкершілікпен бала тәрбиесіне мән беретін –сенімді тұлғалардың мекені деп те баға беретіндей дәрежеге жеткізуіміз керек.

Бақшаны-бала бағбандарының мекені деп тани отырып, балабақшаны-болашақтың қақпасына айналдыруымыз керек.

Болашақтың қақпасы-әрбір бақша табалдырығын аттаған бүлдіршіндердің қадамдарында ертеңге деген нық сенім, жүректерінде патриоттық сезімдері жалындаған ұлт ұрпағын тәрбиелейтін білім мен тәрбие беретін алтын қақпа болуы тиіс. Қазіргі заман талабына сай өнерлі, шығармашылыққа бай, жан-жақты дамыған, өздерінің жағымды жақтарын көрсете білетін, өз ойларын ашық айтатын ұрпақ тәрбиелей отырып, мәңгілік ел болып қалыптасудың алғашқы қадамдары деп білемін.

Алмабекова Гулмира Сембаевна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Ерекше білім беру қажеттілігі

Бала -басты байлығымыз,

Ал, ең асылымыз – оның тәрбиесі.

Жүсіп Баласағұн

Әр елдің өсіп-өркендеуінің, бәсекеге қабілетті болуының ең басты ошағы – берілген білім мен тәрбие. Еліміздің болашағы – ертеңгі тәртіпті де тәрбиелі ұрпақ екені даусыз. Бүгінгі балғындардың биік белестерінің баспалдағы балабақшадан басталады.

   Бала дегеніміз – болашақ. Өскелең ұрпақты қалай тәрбиелесек, келешегіміздің келбеті солай бекем болмақ. «Жас ұрпақ – келешектің қожасы» деп В. Белинский айтқандай, ұл-қыздарымызды білімді де мәдениетті, тәрбиелі де әдепті, кішіпейіл де қарапайым етіп тәрбиелеу өз қолымызда.

Әрбір бала бақытты балалық шаққа, толыққанды және сапалы білім алуға құқылы. Қазақстан Республикасы Тұңғыш Президентінің 07.12.2010 жылғы №1118 Жарлығымен бекітілген білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған Мемлекеттік бағдарламасы инклюзивті білім беру жүйесін жетілдіруді қарастырады. Бағдарламада мүмкіндіктері шектеулі балаларды жалпы білім беретін ортада біріктіру, оқытуға және тәрбиелеуге тең қол жеткізу сияқты инклюзивті білім беруге қатысты міндеттер көзделген. Инклюзивті оқыту ерекше білім беруге мұқтаж балалардың тең құқығын анықтайды және ұжымның іс-әрекетіне қатысуға, адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді. 2018 жылы мүмкіндігі шектеулі балаларға тең құқылы тәрбие беру мақсатында «GSSR» ЖШС «Ел-жан» балабақшасы өз қызметін бастаған еді. Бұл ерекше балабақшаның ашылуына мұрындық болған аталмыш мекеменің директоры Жаннель Маратқызы Шаймарданова. Бүгінде «Ел-жан» балабақшасында 5 топта 72 бала тәрбие алуда. Оның ішінде 1 түзету тобы, 2 инклюзивті топтар бар. Педагогтар ерекше балалардың кез келген басқа бала сынды қалыпты ортада өзін жақсы сезінуі үшін жан салуда. Әрине, тәрбиешілерге оңай емес. Себебі, ерекше қажеттілігі бар балалар көбірек көңіл бөлуді қажет етеді. Балабақшадағы ойындар негізінен ұсақ моториканы, зейінді, ойлауды дамытуға арналған. Мақсатымыз – шағын моториканы дамыту арқылы сөйлеуді түзету, баланы жан-жақты дамыту. Мүмкіндігі шектеулі балалар инклюзивтік білім алуда логопед, дефектолог, дене шынықтыру нұсқаушысы, психологтан жылдық жоспарларына сәйкес өзімен жасты балалармен қатынасады (сурет салу, жапсыру т. б. ) және мамандардан оқу-тәрбие және танымдық-педагогикалық көмек алады.

Даму мүмкіндігі шектеулі балалар жалпы топта тәрбиешілердің ұйымдастырылған оқу іс-әрекеттеріне қатынасып арнайы бағдарламалар бойынша білім алады. Бұл балалар балабақша өміріне белсене араласады: іс-шаралар мен ойын-сауықтарға өзге балалармен бірігіп қатысуы, ертегілер мен концерттерді ұжыммен көруі олар үшін шынайы мереке. Осындай шараларға қатыстыру арқылы балалар ұжымда өмір сүріп, құрбыларымен қарым-қатынасқа түсуге үйренеді. Егер бала осы сатыдан өтсе, мектепте оған едәуір оңайырақ болады. Ең бастысы, бұл балалар болашақта жалғызсырамай, өздерімен жасты балалармен бірге тәлім-тәрбие алуды жалғастырады. Баласының бақытты балалығын қамтамасыз етуге жауапты екенін сезінген әр ата-ана тәрбиешілермен тығыз байланыста болудан жалыққан емес. Ерекше балалармен жұмыс істей отырып, ата-аналардың алғысына да бөленіп келеміз.

Еліміздің әр баласы еліміздің ертеңі екенін ескерсек, әрбір мүмкіндігі шектеулі балалардың сапалы білім алып, азамат болып қалыптасуына жағдай жасау – баршаға ортақ міндет.

Әбдіразақ Гулпария,

№76 бөбекжай балабақшасының музыка жетекшісі

Алматы қаласы

Балабақшадағы музыка сабағы

 «Құлақтан кіріп бойды алар, әсем ән мен тәтті күй», - деп данышпан Абай атамыз айтқанындай,

жақсы ән мен күйдің сиқырлы әуені адамның жан дүниесін әдемі әсерге бөлеп, көңіл-күйін сергітеді.

Музыка! Осы бір сөзден қаншама құдірет, жылылық сезіледі десеңші! Музыка әлемді тербетеді,

тыңдаушысын жұмбақ сезімге бөлейді. Әсіресе, музыканың бала тәрбиесіндегі алар орны ерекше.

Музыка арқылы бала жанын жадыратып, оны жан-жақты дамыта аламыз. Бүгінгі таңда мектепке

дейінгі кезеңде балалардың музыкалық қабілетін жан-жақты дамыту және тәрбиелеу мәселесіне

ерекше мән берілуде. Себебі дәл осы кезеңде балалардың музыкалық қабілетін дамыту мүмкіндігі мол

болып саналады. Музыка арқылы баланың есте сақтау, зейін музыкалық орындаушылық қабілеті

дамиды. Ән – балаларды рухани тұрғыдан жетілдіру міндеттерін шешуде маңызды орын алып,

музыкалық тәрбиенің аса маңызды құралы болып табылады. Сонымен қатар баланың жағымды

эмоциясын тудырып, тыныс алуына, сөйлеу қабілетінің жетілуіне және дауыс аппаратын шынықтыруға

ерекше көмегін тигізері сөзсіз. Музыка әлемнің үніне, әр нотаның дыбысына сәби әнін үндестіріп,

армандауға жетелейді. Белгілі бір өнер иесіне арналған әсерлі әдеби – музыкалық кештерді көптеп

өткізу де баланың санасында ерекше із қалдырады. Балалардың толыққанды музыкалық тәрбиесін

қарапайым музыкалық түсініктерді қалыптастырудан бастау керек. Өйткені музыка ана жылуы іспеттес

кез келген адамды өз құшағында тербете алады, жылата да, жұбата да алады. Мен балаларға ертегіні,

сиқырлы әуенді, үмітті, сенімді музыка арқылы беремін. Және балалармен бірге ән саламын. «Бұлақ

көрсең көзін аш» деген халық даналығы. Музыканы жете түсіне отырып, әдемілік пен әсемдікті бойына

сіңіріп өскен бала саналы да білімді, мейірімді және тәрбиелі, ұлттық музыкамызды бағалай білетін

жан-жақты азамат болып қалыптасатындығына сеніміміз мол.

Қамбарова Жанар Жұмахановна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Балаларды ойын арқылы тәрбиелеудің маңызы мен жолдары

 «Ойын баланың алдынан өмір есігін ашып оның шығармашылық қабілетін дамытады. Ойынсыз ақыл ойдың қалыптасуы мүмкін емес».

В. А. Сухамлинский

Мектепке дейінгі балалардың жан-жақты дамуы үшін ойынның ролі ерекше. Ойын - жалпы адамзат мәдениетінің бірегей феномені, оның қайнар көзі мен шыңы.

Мектепке дейінгі мекемелерде адамгершілік тәрбиесі тәрбиелеу және білім беру үрдісінде әр түрлі іс- әрекеттер арқылы жүзеге асырылады.

Ұлы педагог В. Сухомлинский «Ойынсыз, музыкасыз, ертегісіз, шығармашылықсыз, қиялсыз толық мәніндегі ақыл-ой тәрбиесі болмайды» дейді, демек, шәкірттің ақыл-ойы, парасаты ұлттық салт-сананы сіңіру арқылы байи түспек.

Ойынды ұйымдастыру тәрбиешіден көп ізденісті талап етеді, себебі бала білімді игереді, ақыл-ой қызметі дамиды, өзара қарым-қатынас жасайды, белгілі бір нәтижеге жетеді. Дұрыс ұйымдастырылған ойын үлкен жетіс-тіктер      есігін      ашады,                 бала                      еркін, қызығушылықпен ойнап қана қоймай ізденімпаздық, тап-қырлық т. б. сезім қабілеттерін қалыптастырады. Әр түрлі және мазмұнды ойын әрекеті баланың қоршаған             өмірдің  жаңалығын         ашуға,                 зерттеуге түсінуге деген құлшынысын оятады. Ойын әрекеті баланың:

-Әлемді тануда, ой өрісінің, тілінің дамуына;

-Адами тәртіптердің тәжірибесін игеруге;

-Ұжымдық           тебіреністердің   тәжірибесінің жинақталуында;

-Әлеуметтік қарым-қатынас қалыптастыруда;

-Дене дамуында ерекше рөл атқарады;

Мағжан Жұмабаев «Адам денесі қоз-ғалуды тілейді. Адам неғұрлым жас болса, соғұрлым қозғалуды көп тілейді. Екі жастағы дені сау бала бір минут тыныш отыра алмайды. Күні бойы шаршау білмейді, ойнайды да жүгіреді» - деп бекер айтпаса керек. Бала-ларға алғашқы жеті жыл – денсаулықтың, ақыл-ой, адамгершілік, еңбек және эстетикалық дамудың негіздері қаланатын өте маңызды кезең. Ойын

балаларға тән алуан әрекеттер сынды бір текті емес және оның әрбір түрі бала дамуында өзінің қызметін орындайды. Ойынды қарым-қатынас құралы ретінде пайдаланып, педагог ойынның көмегімен баланың қоршаған әлеммен, үлкендермен, құр-дастарымен қарым-қатынас жасауына көмектеседі.

Қозғалыс және ойын – бала ағзасы үшін биологиялық қажеттілік. Баланың денесін, денсаулығын ойын арқылы шынықтыруға да әбден болатыны белгілі. Дене тәрбиесінің бас-ты міндеттері: балалардың денсаулығын сақтау және нығайту дене бітімін дұрыс дамыту, организмдерін шынықтыру, қимыл және мәдени гигиеналық дағдылары мен іскерліктерін қалыптастыру. Баланың денесін шынықтыру үшін қимылды ойындарды пайдалану керек.

Олармен ойынның әр түрін ұйымдастыра отырып, бір- біріне деген қайырымдылық, мейірімділік, жанашырлық, достық, жолдастық сезімдерді тәрбиелеуге болады. Ал балаларды қоршаған ортамен таныстыру, тіл дамыту, табиғатпен таныстыру, бейнелеу өнері сабақтарында өлі-тірі табиғатқа деген сүйіспеншілік, үлкендердің еңбегіне қызығу мен сыйластық сияқты адамгершілік сапалары қалыптастырылады. Ойын барысында балалар педагогпен бірлесіп ереже бойынша қызықты тапсырмалар орындап, жағымды қарым – қатынас жасауы балалардың эмоционалды көңіл – күйлерін көтереді, сондықтан да дидактикалық ойынға қажетті құрал – жабдықтар, атрибуттар айшықты, мазмұнды безендірілуі де өте маңызды. Логикалық ойлау арқылы бала саралау, салыстыру, жинақтау сияқты өз бетімен іс – қимылдар жасауды үйренеді. Баланың логикалық ойлауы өздігінен қалыптаспайды, оның дамуына мақсатты түрде білім беру мамандарының, ата - аналардың, балалардың бірлескен жүйелі жұмысы қажет.

Ойын мектепке дейінгі жастағы балалардың негізгі іс - әрекетінің бір түрі. Ойын барысында баланың жеке басының қасиеттері қалыптасады. Ойын барысында балалар дүниені тани бастайды, өзінің күш-жігерін жұмсап, сезініп білдіруге мүмкіндік алады, адамдармен араласуға үйренеді. Бүгінгі күн талабы – баланың ақыл

- ойын парасаттылығын дамыту, ойлау қабілетін жетілдіру, өзіндік іскерлік қасиеттерін қалыптастыру, заман талабына сай ойы жүйрік етіп тәрбиелеу. Сондықтан да баланың танымын алғашқы күннен бастап дамытудың, бойында оқыту мен тәрбиелеудің негізін қалыптастырудың құралы – ойын әрекеті, яғни, ойын – баланың жетекші әрекеті, оқыту-тәрбиелеу жұмысын бағдарлама талаптарына сәйкес ойын түрінде ұйымдастыра отырып, баланың логикалық ойлау қабілетін арттыруға жағдай жасау мектепке дейінгі мекеме педагогтарының негізгі міндеті деп есептеймін.

Баланың ой-өрісін ойын арқылы дамытуда халықтық педагогиканың, халық ойындарының маңызы зор. Халық ойындары тосыннан туған қызықты кезеңдермен, балаларға ұнайтын санамақ, жаңылпаш,

жұмбақ, күлдіргі ойындармен жиі сүйемелденіп отырады. Санамақ, жұмбақ, жаңылпаш баланың ой- өрісінің дамуына ықпал етсе, сиқырлы таяқ, аударыспақ, ақсерек-көксерек, жасырынбақ зейінімен қатар дене тәрбиесіне де ықпалын тигізетіні сөзсіз.

«Ойын арқылы баланы жан-жақты дамыту» деген сөзге үлкен мән бергеніміз жөн. Тәрбиедегі негізгі мақсат баланы жастайынан әлеуметтік ортада міндетті қарым- қатынас жасай білуге, елжанды болуға баулу. Бүгінгі бүлдіршіндер еліміздің байрағын желбіретер ертеңгі азамат. Бұл тәрбие балабақшадан бастап беріледі, ал баланың біз жан жақты дамыту үшін әрі жеңіл, әрі қызықты, тез қабылдайтын тәжірибе жолын пайдалануымыз керек, ол – ойын. Ал ойын – тәрбие берудің ең тиімді тәсілдерінің бірі.

Бала шырын, бала гүл, бала ізгілік, О, адамдар қойыңдар, мұны біліп Баланы күт, аяла баланы өсір.

Ол шығатын күнің ғой, ертең күліп, - дей келе еліміз егемендігін алып, мемлекет болып отырғанда, болашақ ұрпақты жан-жақты дамыған азамат ретінде тәрбиелеу біздің міндетіміз.

Тышанбаева Марияш Әбдіғаппарқызы,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Менің сүйікті балабақшам

« Адамға ең бірінші білім емес, рухани тәрбие

берілуі керек. Тәрбиесіз берілген білім адам

заттың қас жауы. Ол келешекте оның барлық

өміріне апат әкеледі.

Әбу Насыр Әл-Фараби

«Армансыз адам-қанатсыз құсқа тең»- демекші ұямнан алған тәрбиемнен бе, әлде табиғатым сол тірлікті керек етті ме жасымнан ұстаз болу арманым еді. Сол бала арман жетелеп, мектептен білім негіздерінен сусындап, әрі қарай университетке оқуға түсіп, мектепке дейінгі оқыту және тәрбиелеу мамандығын игердім. Жоғары оқу орнын тәмамдап, өз біліміме сай жұмыс іздедім. Осылайша алғашқы еңбек өтілімімді, осы Алматы облысы Алакөл ауданы, Үшарал қаласында орналасқан «Көркем « балабақшасында педагог-тәрбиеші қызметіне орналастым. Балабақша деген үлкен бесік тәрбиесіне белсене кірістім. Балабақша – баланың жүйелі түрде білім – тәрбие алатын ең алғашқы қоғамдық ошағы. Балабақшаның балаға беретін тәлім – тәрбиесінің қаншалықты мықты болуы, педагогикалық ұжымға, соның ішінде қызмет ететін өзіме байланысты екенін түсіндім.

Ұстаз – киелі мамандық екенін еш есімнен шығарған емеспін. Ол ертеңгі болашақты, болашақ иесін – ұлтын тәрбиелейді. Адам тәрбиелеу, оған ғылым негіздерінен мағлұмат беру, баланы өмір сүруге икемдеу, адами қылықтарды бойына дарыту – ол оңай шаруа емес.

Тәрбиеші – суретші, әртіс, әдебиетші, ақылшы, дос және бала жанын бағамдар жақсы педагогта, психологта бола білу керек екенін ұғындым.

Оны осындай қиын да қызықты іспен шынайы айналысқан жандар ғана түсіне алады. Мен жас балғындарға арнаған осы уақыттарды өмірімдегі ең бағалы әрі бақытты кездерім деп есептеймін. Біздің балабақша елу балаға арналған жайлы, шырайлы мекен. Әр күн сайын балаларымыз арайлап таңдарын атырып, балабақшаға күлімсіреп келіп жатқанын байқайсың. Аналарының жылы құшағынан шығып, апайлап өзіңе қарай бет алғанын көріп, іштей қуанып қаласың. Яғни осы салада еш жүрмегеніңді ұғынасың. Өз «Құлыншақ» тобымда бүлдіршіндеріммен болған әрбір сағатым мені жаңа әлемге енгізгендей болады. Әр күні олардың сүйкімді жүзін көргенде еріксіз күлімсіреймін. Өйткені олар мені қуана қарсы алады. Бір үйдің үміті, шырағы, аяулысы, ардағы, еркесі, бұзығы, қызығы. Мен олармен бірге жүрсем, балаша қуанып, мына өмірге балаша қарағым келеді өз кішкентай достарымды асыға күтемін, олардың әрқайсысы бүгін қандай көңіл- күймен келетінін ойлаймын. Кішкентай адамның көкірегі ашық, жүрегі жұмсақ, ол маған сенеді. Бұл сондай үлкен жауапкершілік, мен үшін!

«Өзгенің бақытын аялаған, өзінің уақытын аямаған» адам ғана тәрбиеші бола алады. Тәрбиеші жұмысқа уақытпен санаспай өзін ұстаз ретінде емес, тәрбиеші-ана ретінде кірісуі абзал. «Жұмыс уақыты біткенше ғана тобымдағы балалардың өміріне жауаптымын» деп ойлайтын тәрбиешілер қателеседі. Жер бетінде тәрбиеші алдын көрмеген адам кем де кем, мүмкін бұл мамандық содан киелі шығар. Дән егіп өсіруден, балапан салып ұшырудан бала тәрбиелеп, балабақшада бүлдіршіндерге өмірде не дұрыс, не бұрыстығын түсіндіріп өсіру ең қиын іс дер едім. Өйткені егінші көктемде алдағы жайма шуақ жазға арқа сүйеп егін егеді. Ал құс көктемде ұя салып, күздің суығында балапанын қатайтып ұшырады да нәтижесі бірден көзге көрінеді. Ал тәрбиеші ше? Күздің қоңыраулатқан күніне де, қыстың қаһарына да, көктемнің лайсаңына қарамай табиғат ананың жаңаруымен бірге құстарын баптайды. Бір қарағанда, тәрбиеші тірлігі диқан мен құс сияқты болғанымен, табиғат кезеңіне қарсы жүзіп өз дәнін шашатын диқан, балапанын баптаған құс сияқты. . Мен балаларды жанымдай жақсы көрем. Өйткені бала мен үшін тазалық пен пәктіктің, шынайылық пен туралықтың айнасы. Олар қуанса шын қуанып, ренжісе шын ренжи біледі. Олардың жаны жалғандықты, жасандылықты сүймейді, не айтсада әділ, шындықты айтып отырады. Адам баласы балалық шақта қандай сұлу, қандай нәзік, қандай аңғал, қандай таза еді. Мен үшін әр бала өзінше бір әлем. Жаны жақсылыққа құмар, арманшыл, қиялшыл болып келеді. Әр сөздеріне мән беріп тыңдап отырсаң, бір қиял-ғажайыпқа толы әңгіме, кітап шығаруға болады. Тәрбиеші мамандығының киесі де, қиындығы да осы періштелерді үлкен өмірге, қалтарыс- бұлтарысы көп өмірге даярлап, қанаты қайырылмайтындай етіп тәрбиелеуде емес пе? ! Жасыратыны жоқ, осы мамандықты таңдаған жандардың кәсібіне көңілі толмай қиындығын айтатындары көп, ал мамандығын өзгертетіндер сирек. Оның себебі, сүйкімді балалардың киелі ортасы тәрбиешіні нәзік жіппен өзіне байланыстырып қоятындай. Мен балабақшада төртінші жыл еңбек етудемін, бұл еңбектен ешбір жалыққан емеспін. Өйткені менің жас бүлдіршіндерге арнаған осы уақытымды өмірімдегі ең бір бағалы уақытым, бақытты кездерім деп ауыз толтырып айта аламын. Өз ойымды қорытылай келе, Ел есіңде қалғың келсе-ас бер, он жыл қалғың келсе ағаш отырғыз, ал мәңгі қалғың келсе –бала тәрбиеле дейді дана халқымыз. Сондықтанда Сөзіміз түзу, Еңсеміз биік, Рухымыз мықты болсын десек бірегей ұстаздық мамандығын құрметтей білейік. Өскелең ұрпағымыздың өсіп-өнуіне нәр беретін мамандық иесі екендігін ұмытпайық.

Демесинова Сандуғаш Мұратовна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Балабақша – бақыт баспалдағы

Білім қазынасын балабақшадағы тәрбиеленуші бүлдіршіндердің бойына сіңіріп, олардың болашақтарына игі ықпал ету негізі міндетіміз. Еліміздің болашағы – ертеңгі тәртіпті де тәрбиелі ұрпақ екені даусыз. Сол тәртіпті, тәрбиелі ұрпақ өсіру баршаға ортақ іс, әрі міндет. Бүгінгі жас ұрпақты тұлға етіп қалыптастырудың алғашқы баспалдағы – балабақша.

Балабақша табалдырығын аттаған сәби бес жасқа толып алтын ұя метепке қанат қағады. Баланың сәби кезеңіндегі аса жауапты тіршілік әрекеттері, отырып – тұрудан бастап, тамақ ішу, тазалық сақтау, бір-біріне қайырымдылық жасау, тіл үйрену, айналаны танып – білу балабақшадағы тәрбиеден басталып қалыптасатыны белгілі. Ендеше, жас ұрпақтың тәрбие жүйесінде балабақшаның орны ерекше. Мұнда жүргізілген тәрбие жұмыстарының нәтижесі ертеңгі күнгі баланың мектептегі алатын білімінің алғашқы баспалдағы болмақ. Білім алу жолындағы қажетті тәжиірбені бала тек балабақшада жинап ұ. . түсінетіні анық. Балабақшадағы баланың көпшілікпен бірге алған тәрбиенің әсері оның жан-жақты болып өсуіне көп жеңілдік жасайды.

«Бала жүрегі кішкентай күй сандық. Ол сандықтың кілтін тапсаң ғана ашылады. Тәрбиешінің қолында әр кезде сол кілт жүруі керек. » - деп М. Шақанов атамыз айтқандай біздің тәрбиешілеріміз бүлдіршіндер тәрбиесіне өз үлестерін қосып қана қоймай, оларға өз ата-анасындай мейірімділік танытып, балапандарды бауырына тарта біледі. Қиыны мен жеңілі, қызығы мен қуанышы мол болған еңбек жолындағы педогогикалық ұстаным – үнемі жаңалыққы ұмтылып, алдыңғы қатардан көріну және әр баланың бойынан жақсылық тауып, бұлақтың көзін ашу, яғни әр баланың (күйсандықтың кілтін табу) бейімділігін білу арқылы биік мақсаттарға жетелейді. Балабақшада дұрыс тәлім – тәрбие бере алсақ, ол ертең мектепке барып саналы түрде сапалы білм алуға тырысады. Соның нәтижесінде елін сүйген азамат болып шығады. Балабақшада түрлі болашақ маман иелерін тәрбиеленіп жатыр – десем артық болмас. Болашақ заңгерлерді – әділдікке үйрету, дәрігерлерді – жауапкершілікке баулу, мейірімділікке тәрбиелеу, құрылысшыларды – нақтылыққа, ұқыптылыққа, бастаған ісін аятауға тәрбиелеу – барлығы тәрбиешінің қолында. Осының бәрі балабақшада үйретіліп жатқандықтан, «Балабақша – бақыт баспалдағы» - деп айтқанымыз жөн болар. Балабақша – бала бағбандарының мекені деп тани отырып, «Балабақшаны – бақыт баспалдағы» - деп білуіміз керек. Бақыт баспалдағы – әрбір бақша табалдырығын аттаған бүлдіршіндердің қадамдарында ертеңге деген нық сенім, жүректерінде патриоттық сезімдерді жалындаған ұлт ұрпағын тәрбиелейтін білім мен тәрбие беретін «алтын баспалдақ» болуы тиіс. Қазіргі заман талабына сай өнерлі, шығармашылыққа бай, жан-жақты дамыған, өздерінің жағымды жақтарын көрсете білетін, өз ойларын ашық айтатын ұрпақ тәрбиелей отырып, мәңгілік ел болып қалыптасудың алғашқы қадамы деп білемін.

«Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» -деп бекер айтылмаған. Балабақша бақаттың ең бірінші баспалдағы, баланың болашағы.

Сайбулатова Сания Текесбаевна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Бала біздің болашағымыз

Бала тәрбиесі –өте жауапты іс. Адам баласының шыр етіп өмірге келгенде көретіні ата-ана, ал ата-ана өмірінің жалғасы –бала. Болашақта баласының керемет ғалым болмаса да, тәрбиелі, үлгілі, ақылды кішіпейіл, бауырмал, мейірімді болып өсуін ата-ана қадағалайды. «Тәрбие басы тал бесік », «Ұяда не көрсең, ұшқанда соны ілерсің » деп бекерге айтылмаған. Тәрбиенің отбасынан басталатыны сөзсіз. Баланы тәрбиелеуде ата-ананың бір –біріне деген қарым-қатынасты, қалай сөйлесетіндегі, тіпті ұсаө-түйек болсада қалай тамақтанатыны, дастархан басындағы әдептілікті бұның бәрі балаға өз әсерін тигізеді. Бала үлкенге қарап өседі. «Жақсы сөз жан азығы » демекші балаға жақсы қассиеттердің барлығын сөзбенжеткізіп отырып тәрбиелеуге болады. Бланы үнемі ұрып – соғып, қателескен жерінде қатаң жазалап тәрбиелеудің қажеті жоқ.

Балаларды білім беру сияқты істермен айналыстыра отыра, бала үшін оның бір мезгіл үй шаруасыменайналстыру қажет. Өмірге келген жас ұрпақты тәрбиелеу ата-аналардың ғана емес, балабақша тәрбиешілерінің де қасиетті борышы. Балабақша – бүлдіршідерді болшақта ата дәстүрін сақтайтын, инабатты да ибалы үлкен кішіні сыйлай білуге үйрететің тәрбие орталығы. Дені сау, рухы таза, ана тілін толық меңгерген ұрпақ өсіру қазіргі кездегі ең негізгі мәселе боп табылады. Бала тәрбиесінде отбасы басты рөл атқарады.

Баланың ана тілін толық меңгеруі, ұлттың сана –сезімін тәрбиелеу, денсаулығынтүзету, бала тәрбиелеудің әдіс-тәсілдерін білу жөніндегі дағдыларын қалыптастыру мектепке дейінгі мекмені ңегізгі міндеті болып табылады. Бала санасын лғаш боп дамытатын білім баспалдағы ол балабақша. Баланың өмірге қадам басардағы алғашқы қимыл –әрекеті қимыл ойын. Сондықтан оның мәні ерекше. Ойын мектеп жасына дейінгі баланың баланың жеке басының дамуына ықпал ететін тәрбие құралы. Баланың барлық қабілеттерінің дамуына, айналадағы дүние жайлы түсініктерінің кеңеюіне, тілінің дамуына, достарымен тіл табысып жақындасуына көмектеседі. Өйткені баланы нәресте шағынаң бастп адалдылыққа, батылдыққа, мейірімділікке, еңбек етуге тәрбиелеудің құралы ойын. Осыған орай бүгінгі күндері тәрбиешілер алдында бала білім дағдыларын игеріп ғана қоймай, қабылдауын, ойлауын, қиялынжан-жақты етіп дамыту міндеттері тұр. Тәрбиенің сан қилы дағдыларын бала бойына дарытатын алғашқа білім баспалдағы –балабақша, жолсілтеп, жетелеп үйретушісі –тәрбиеші. Балабақшаның қазіргі таңда негізгі міндеті боп баланы жан-жақты даамуын қамтамасыз ету.

Еліміздің ермеңгі болашағы жас ұрпақты азаматтықпен имандылыққа булу –тәрбиенің басты міндеттерінінің бірі. Сонымен қатар ата-аналармен мектепке дейінгі ұйымдар сонымен қатар ұлттық тәрбиеге демәнбергендері жөн. Ең алдымен бүлдіршіндерді отан сүйгіштікке тәрбиелеу керек. Бала дегеніміз –болашақ. Балалаларымызды қалай тәрбиелесекболашағымыз солй болады. Келешегіміздің қожасы балаларымызды білімді де мәдениетті, тәрбиеліде әдепті, кішіпейілде қарапайым бәсекеге қабілетті болып өсуібіздіғ қолымызда.

Музапарова Сахидям Касымжановна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Өзгенің бақытын аялағандар

Мен бүгін ерекше сезіммен ояндым,

Жүректе қуаныш, бойда күш тасыған.

Тағы да бақшама аяңдап келемін,

Бүлдіршін үнімен, жұмыста қиялым.

Мынау менің балабақшам. Әр бір балабақша қызметкерлерінің өзіндік орны мен балаға деген ыстық ықыласы шексіз. Қазіргі жұмыс жасап жүрген «Балаби» бөбекжайына осы бір өлең шумақтарының күш-қуатымен келе жатырмын. Мынау менің кішкентай бөбектерім. Әр күні олардың сүйкімді жүзін көргенде еріксіз күлімсіреймін. Өйткені олар мені қуана қарсы алады. Қуанышын жасыра алмай еркелей алдыма келеді. Бір үйдің үміті, шырағы, аяулысы, ардағы, еркесі, бұзығы, қызығы. Мен олармен бірге жүрсем, балаша қуанып, мына өмірге балаша қарағым келеді.

Мен тәрбиешімін… Осы мамандықтың қызығы мен қиындығын бала ортасында жүрген менен артық ешкім сезе алмайды.

Біз, тәрбиешілер үшін балаға ненің дұрыс, ненің бұрыстығын, не ыстық, не суық екенін, не жаман, не жақсы екенін кішкентай бүлдіршіндерге үйретуден қиын іс жоқ.

Көздері мөлдіреген, жүздерінде күлкі ойнаған балаларға қарасаңызшы.

Күнде ертеңгісін балабақшада жас бүлдіршіндерді қарсы алып, олардың жағымды үндерін, сыңғырлаған тәтті күлкілерін, «Сәлеметсіз бе? », «Қайырлы таң! » деген сөздерін естігенде, бойым бір серпіліп қалғандай болады. Балалармен болған әрбір уақытым мені жаңа бір әлемге жетелегендей. Әрдайым балалардың маған деген ықыласын, маған ұмтылған үмітке толы көздерін, не нәрсені білуге құштар шабытты, сұраулы жанарларын байқаймын. Олардың менен күтетіндері өте көп екенін сеземін.

Балабақшаның у-шуынсыз өмірімді елестете алмаймын. Әр бала өзінше бір әлем. Тым жақсы, тап-таза, сезімдері пәк, аңғал, сүйкімді жандар. Ендеше оларды қалай ғана, жақсы көрмейсің. Мені өздеріне асқар таудай сүйеніш деп біліп тұрғанын сезе тұра, мен оларға жан-тәніммен берілмесем кім болғаным…

Менің негізгі мақсатым – балаларға жақсы көңіл – күй сыйлай отырып, саналы тәрбие, сапалы білім беру. Өзімді әр оқу іс-әрекеті үстінде балаларға бағыт беруші, жол сілтеуші рөліне қоямын. Бұл балалардың өзіне деген сенімін арттырып, оқу іс- әрекетіне деген тұрақты зейін қалыптастыруға, қызығушылығын оятуға жағдай туғызады.

Бала жүрегі – кішкентай күй сандық. Ол сандықтың кілтін тапсаң ғана ашылады. Тәрбиешінің қолында әр кезде сол кілт жүруі керек. Менің алдымда өзгенің балалары болса да, өз балаларымнан да артық көремін. Бала тәрбиесінің жолында талмай қызмет етіп келемін. Қызмет етуді азаматтық, ұстаздық борышым деп санаймын. Әлі де қызмет етемін, баламен жұмыс жасау мен үшін өте қызықты.

Баланың болашағы жарқын болу үшін, тәрбие мен сапалы білім беру алға қойған мақсатым. Міне, осындай кербез, кішіпейіл, мейірімді, шуақты тәрбиеші атансам — адами парызымның орындалғаны болар.

Асқарқызы Фарида,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Балабақшада баланың танымдық қабілеттерін дамыту

Елбасымыз Н. Назарбаев өз жолдауында « бізге қоғам қажеттілігіне сай келетін, осы заманға лайықты азамат, азаматша тәрбиелеу- балабақшадан басталады» деген болатын.

Сондықтан өскелең ұрпаққа уақыт ағымынан қалмай, заман талабына сай білім мен тәрбие беру балабақшадан бастау алады. Балабақшада алғашқы танымдық білімдері дамиды, өз өзіне қызмету етуге үйренеді. Мектеп жасына дейінгі балалардың бойына оқу қызметін меңгету, ол танымдық қабілеттерін дамытудың басты бағыты.

Айналадағы барлық қоршаған ортаны табиғатты ойын кезінде, ұйымдастырылған оқу қызметі барысында ересектермен жан –жақты қарым – қатынс кезінде танып біледі. Айналаны танып білу арқылы тәрбие береміз, мінез – құлықты қалыптастырамыз. Танымдық қабілеттеін қалыптастыруда – ойынның атқаратын қызметі өте зор. Ойын арақылы балалардың танымдық-шығармашылық, түйсік, ойлау қабілеттері дамиды, есте сақтау жақсарады, зейіні тұрақталады. Ойын – баланы төзімділікке, тұрақтылыққа, ізденімпаздыққа алғырлыққа тәрбиелейді және әлемді танып білуге, дүние танымын кеңейтуге ашылмаған қабілеттерін ашып қалыптастыруға зор ықпалын тигізеді.

Ойын баланың алдынан өмірдің eciгiн ашып, оның шығармашылық, қабілетін оятып, танымдық қасиеттерін дамытады.

Мектеп жасына дейінгі балаларды қоршаған ортамен, табиғат пен таныстыруда жалпы айналамызды танып білуде танымдық-шығармашылық ойындар өте маңызды орын алады. Танымдық-шығармашылық ойындар мектеп жасына дейінгі балалардың таным мүшелерін (есту, көру, ойлау, сөйлеу) , сонымен бірге, шығармашылық қабілетін дамытуда таптырмас ойын болып табылады. Танымдық-шығармашылық ойындарды ойлап тауып, оны ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінде тиімді пайдалану тәрбиешінің шеберлігіне байланысты. Мектеп жасына дейінгі мекемелерде балаларды жан-жақты дамытуда қатып қалған әдіс-тәсіл жоқ.

Мектеп жасына дейінгі балаларды қоршаған ортамен таныстыруда көбіне танымдық ойындар қолданылады. Танымдық ойындар баршамызға белгілі таным мүшелерін дамытуда, қоршаған ортаны, айналадағы дүниені таныстыруда мақсатты түрде пайдаланылады.

Танымдық шығармашылық ойындар балаларға қоршаған ортаның, табиғат құбылыстарының өзгерістерін, оның қалай пайда болатынын қызықты да естен шықпайтындай етіп қабылдайды. Мектеп жасына дейінгі балаларға алғаш ойналған ойын керемет бір ғажап дүние сияқты болып көрінеді. Себебі бұл кездегі балалар өздері алғаш көрген жаңа дүниені, затты ешқашан ұмытпайды.

Мен өз тәжірибемде танымдық қабілеттерін дамытуда ойын технологиясын, оның ішінде дидактикалық, қимыл – қозғалыс ойындарын басты назарда ұстап әр ұйымдастырлған оқу қызметтерінде қолданып отырдым. Ойын технологиясы мен басқада технологияларды, әдіс –тәсілдерді қолдана ұштастыра отырып жақсы нәтижелерге жеттім. Балалар оқу қызметтерінде еркін ойын жеткізе алды. Түйіндеп айтсақ, балалардық танымды шығаршылық қабілеттерін дамытуда ойын түрлері мен әдіс тәсілдерін дұрыс қолдана білеу керек. Бұл тәрбиеші –педагогтың шеберлігімен ұқыптылығын талап етеді.

Сулейменова Халида Амангельдыевна,

№76 бөбекжай балабақшасының тәрбиешісі

Алматы қаласы

Тәрбиеші болу-мен үшін бір бақыт!

Әр мамандықтың өз қиындығы, өз қызығы бар. Менің мамандығым-тәрбиеші. Тәрбиеші жұмысы күрделі де, қызықты да, жауапты. Балабақшаға кіргенде жас бүлдіршіндердің жағымды үндері, сыңғырлаған күлкілері «Сәлеметсіздер ме, балалар? » деген сөзіме берген балалардың «Сәлеметсіз бе? » деген жауабы бір сергітіп, серпілдіріп тастайды. Сондықтанда, бұл сөз мен үшін қадірлі, мен үшін құдыретті сөз. Күнде таңертең жұмысқа келгенде, балалармен бірге болған әрбір уақытым мені жаңа әлемге жетелегендей болады. Алдымда отырған жас бүлдіршіндерімнің сүйкімді де, әдемі, байсалды да, ақылды жүздерін көрсем, әрбір үйдің ерке баласының жүздерінен не нәрсені де білуге құштар шабытты, сұраулы жанарларын байқаймын. Осы бір «Балалар әлемнің» теңізіне бір бағыт алсаң ешқашан басқа жаққа кете алмайсың деп ойлаймын. Балалармен жұмыс жасау – үлкен бақыт. Себебі, тек қана бала ешнәрсеге алаңдамай мейірімділікке сенеді, кішкентай алақанын менің алақаныма қойып, өз құпияларын айтып маған сенім артады. Пәк көңілді балалармен қарым-қатынас маған қуаныш, шаттық сыйлайды. Өйткені, мен оларға, олар маған қажетігіне сенімдімін. Осы сенімнің болуы — әр тәрбиешінің бақыты. Тәрбиеші балаға деген ыстық ықыласын бір сөзбен айтып көрсетіп қана қоймай, бар жүрегімен және жан -тәнімен сезіне білуі қажет. Тәрбиешінің жұмысы күрделі де қызықты. Шынымды айтсам, кейде жұмыстан үйге келгенде қатты шаршағанымды сеземін. Бірақ сол өткізген күндерімді ой елегінен өткізе отырып, балаларымның ыстық ықыласын, маған ұмтылған үміт толы көздерін, тәтті қылықтарымен, сәбилік шын жүректерімен айтқан сөздері есіме түскенде шаршағанымды ұмытып кетемін. Осы бір «Балалар әлемінің теңізіне» бір бойласам, ешқашан өз мамандығымды өзгерткім келмейді. Өйткені, бала-пәк, бала тап-таза мөлдір бұлақтың бастауы сияқты. Балалар — өмір гүлі. Ал гүлдер ешқандай жасандылықсыз, шынайылықпен баптағанда ғана өседі.

Балалар – біздің болашағымыз, егемен еліміздің ертеңі. Осы келешек ұрпақтың ойы озық, білімі терең, тәлім-тәрбиесі жоғары болуы үшін мемлекетіміз ерекше көңіл бөлуде.

Балабақшадағы тәрбие – барлық тәрбиенің бастамасы. Мен балабақшада алты жыл еңбек етудемін, бұл еңбектен жалыққан емеспін. Ұжымымның өмірінде таңғажайып қызықтар бастан өтіп жатады. Бірақ, бәрінен де жарқ етіп, есте қалғаны – біздің бірінші кездесуіміз. Балабақша есігін ашқанымда – «Бақытты балалық шақ» әлеміне түскенімді түсіндім.

Әр мамандықтың өз қиындығы, өз қызығы бар. Тәрбиешінің жұмысы күрделі де, қызықты да. Балаларды ана тілінде әдемі сөйлету, олардың ой-сезімдерін анық, еркін, көркем жеткізе алуға баулу, танымдық қабілеттерін дамыту – тәрбиешінің мақсаттарының бірі.

Ұстаз – киелі мамандық. Адам тәрбиелеу, оған ғылыми негіздерінен мәлімет беру, баланы өмір сүруге үйрету – өте қиын шаруа. Тәрбиеші күн сайын ерлікке пара-пар жұмыс жасайды.

Менің жұмысыма, еңбек іс-әрекетіме деген көзқарастың қалыптасуына әріптес ұстаздарымның рөлі ерекше. Қанатова З, Жармакова А, Турумбетова Г, Құбайдоллақызы Ж, Уксукбаева Н, Имашева С, Батыргалиева Г, Рублевская М және т. б. педагогтардан үлгі-өнеге алдым. Осы кісілерден алған ең басты сабағым – балаға деген мейірімділік, қамқорлық және жанашырлық, шыдамдылық, шынайы болу және әрдайым шығармашылық ізденісте болу.

Таңғажайып балалар әлемін тереңірек танып, өз өмір тәжірибемнің, мейірімнің дәндерін қондыру – менің жұмысымның мәні. Балалармен жұмыс жасау – үлкен бақыт. Себебі, тек қана бала, ешнәрсеге де алаңдамай мейірімділікке сенеді, кішкентай алақанын менің алақаныма қойып, өз құпияларын айтып, маған сенім артады. Пәк көңіл балаларыммен ара-қатынас маған қуаныш, шаттық сыйлайды, себебі мен оларға, олар маған керектігіне сенімдімін. Осы сенімнің болуы – әр педагогтың бақыты деп ойлаймын.

Тәрбиеші балаға деген ыстық ықыласын бір сөзбен айтып көрсетіп қана қоймай, бар жүрегімен және жан - тәнімен сезіне білуі қажет. Тәрбиешінің жұмысы күрделі де қызықты.

Тәрбиешінің әрбір өткізген сабағы баланың ақыл-ой парасатын дамыта білетіндей, баланың жас ерекшелігіне сай құрылса, баланың ынта –жігері артары сөзсіз деп білемін. Өзімнің еңбек жолымда әрдайым балалардың тілін, ой-өрісін, тіл байлығын дамыту мақсатында ертегілерден көріністер ұйымдастырамын. Себебі бала ролде өзі ойнаса сол кейіпкердің бойындағы барлық қасиет дағдыларын ой елегінен өткізіп саралайды. Ақылмен ойланады. Ол үшін тәрбиеші бойындағы асыл қасиет – ақыл-парасат болуы шарт. Баланың ішкі жан дүниесіне жол тартқан тәрбиеші ең нәзік те мөлдір, алайда, сонымен қоса, ең күрделі де жұмбақ әлемге енеді.

Осындай тынымсыз еңбектің жемісін көру үшін, тәрбиешілік жұмыс тәрбиешінің бойынан – жігерлілік пен еңбекқорлықты қажет ететінін айқын аңғардым.

Балалар - өмір гүлі. Ал гүлдер ешқандай жасандылықсыз, шынайылықпен баптағанда ғана өседі. Сәбилерді осылайша шығармашылығын дамыта отырып, қазіргі заманғы педагогикалық теориямен практиканы басшылыққа алып, жұмыс жасаудамын. Педагогикалық озық технологияларды сабақ барысында пайдаланып, балалардың шығармашылағын дамытуға ақпараттық технологияларды пайдалану арқылы жүзеге асырдым. Сондықтан бала жүрегіне жылылық ұялатып, қабілетімен дарынын ашу әр тәрбиешінің алдына қойылған ең басты міндеті деп түсіндім.

Балабақшадағы әрбір ісімізді еліміздің ертеңі, болашағы үшін арнау өзіміздің басты парызымыз деп санаймыз. Осы шеберлік пен шыдамдылықты қажет ететін күрделі үрдісте дер кезінде алынған мектепке дейінгі білімнің әрбір бала үшін, сонымен қатар еліміздің болашағы үшін өмірлік маңызы зор. Сондықтан, біздің бүгінгі міндетіміз – әлемге танылып отырған Тәуелсіз Қазақстанның жарқын болашақ бастауы болатын бұлдіршіндерімізді саналы азамат етіп тәрбиелеу. Менің мамандығым әлемдегі ең қажет мамандықтардың бірі. Сондықтан мен мамандығымды мақтан тұтамын

Султанмуратова Жанна Тұрсынханқызы,

Еркетай балаларды дамыту орталығы

Орталықтың директоры Психолог-Логопед

Түркістан қаласы

Инклюзивті білім берудің маңызы мен ерекшеліктері

Қазақстан Республикасында әлемдік білім кеңістігіне кіру үшін Мемлекет тарапынан көптеген шаралар енгізіліп жатыр. Соның бірі- нклюзивті білім беру.

Инклюзив-сөзі латын тілінен аударғанда-”өзімді қосқанда” ал, ағылшын тілінен аударғанда” араластырамын” деген мағынаны білдіреді. Инклюзивті оқыту- барлық балаларға мектепке дейінгі оқу орындарында, мектепте және мектеп өміріне белсене қатысуға мүмкіндік береді.

Инклюзивті оқыту- оқушылардың тең құқығын анықтайды және ұжым іс-әрекетіне қатысуға мүмкіндік береді.

Инклюзивті оқыту- адамдармен қарым-қатынасына қажетті қабілеттілікті дамытуға мүмкіндік береді.

Инклюзивті білім берудің мақсаты: ерекше білім беруді қажет ететін балаларды қалыпты балалармен бірге оқыту. Яғни адамның жынысына, дініне, шығу тегіне, әлеуметтік жағдайы мен физиологиялық жағдайына қарамастан тең құқылы жеке тұлға ретінде білім беру жүйесі болып табылады.

Инклюзивті білім беру барысы- қазіргі таңда жалпы білім беретін сыныптардағы ерекше білім беруді қажет ететін оқушылар мен арнайы сыныптар, арнайы білім беру орындары, арнайы мектепке дейінгі білім беру орындарының оқу әрекетіне енгізіліп отыр.

Жалпы орта білім беретін мектептерде үлгерімі төмен оқушылардың 50% психикалық дамуы тежелген (ПДТ) балалар және аутизм, жүйке жүйесі бұзылған, ақыл ой белсенділігі төмен балалар құрайды. Психикалық даму тежелісі (ПДТ) дегеніміз ғылымда психика дамуының уақытша артта қалуы деп түсіндіріледі.

Мұдай балалар мектепте және үй жағдайында ерекше қадағалауды қажет етеді. Бұл балалармен жұмыс істеу арнайы біліммен қатар бұл балалармен жұмыс істеудің нақты жолдарын білуді, оларды танып білумен қатар, оларға арнайы түзеу жұмыстарын ұйымдастырып, мұғалімге және ата-анаға бағыт-бағдар бере білу керек.

Инклюзивті білім берудің негізгі принциптері- жалпы орта мектептерде мүмкіндігі шектеулі, ерекше білімді қажет ететін балаларды дені сау балалармен бірге оқыту;

-барлық балаға бірдей қарым-қатынас;

Балалар арасында дискриминация болдырмау;

-арнайы білім беруді қажет ететін балаларға арнайы жағдай жасау

Инклюзивті білім беру жүйесінің мақсаты:

-Балаларды психологиялық-дәрігерлік-педагогикалық қолдау

-Қоғамның көзқарасын өзгерту

-Өз қатарластарымен тіл табыса білуге үйрету

-Толық білім алуды ұйымдастыру

-Қоршаған ортаға бейімдеу

-Дені сау балалармен тең дәржеде ұстау

-Өз өзіне сенімін арттыру

-Кедергісіз аймақ

Алғашында арнайы мамандар жеткіліксіз болып, жаңа білімнің қыр-сырын ұғыну, түсіну қиын болғанымен, қазіргі таңда арнайы мамандар-логопед, дефектолог, олигофренопедагог, әлеуметтік педагог, психолог мамандар қайта даярлаудан өтіп, сонымен бірге пән мұғаклімдері қайта даярлау курстарынан өтіп инклюзивтік білім беру бойынша жұмыстанып келеді. Қазіргі таңда әр маман өз жұмысының қыр-сырын біледі, жұмыстана алады деп үлкен сеніммен айта аламын.

Түзете-дамыта оқытудың мақсаты:

Балаларды оқып, жазып, санап үйрету

оқу іс-әрекетінің негізгі біліктілігі мен дағдыларын қалыптастыру, сөйлеу және жүріс-тұрыс мәдениетін дамыту, жеке гигиена мен салауатты өмір негіздерін үйрету;

- тиімді әдіс-тәсілдерде қолдана отырып, оқушылардың психологиялық сауығуына ықпал ету, жеке тұлға қызығушылығын арттыру және оның дамуындағы әртүрлі қиыншылықтарды түзеу;

- балалардың танымы мен белсенділігін, зияткерлік қабілеттерін, өз бетімен білім алу дағдыларына жағдай жасау;

- ата-аналармен, мұғалімдермен, әлеуметтік жұмыскерлермен байланыс жасау;

- мүмкіндігі шектеулі оқушылардың қазіргі экономикалық жағдайында өз орнын таба алуына жағдай жасау.

Түзете –дамыта оқытудың міндеттері:

Оқушының психикалық, тұлғалық дамуындағы ауытқуды болдырмау,

-жеке тұлға қалыптастыру, оқу дағдысы мен біліктілігін дамыту;

-педагогикалық тұрғыдан қараусыз қалған балаларға коррекциялық түзету сабақтарын, танымдық өрісінің дамуына бағытталған жеке сабақтар жүргізу;

ПМПК-мамандарымен, дефектолог, логопед, психолог, әлеуметтік педагог мамандармен бірлесе отырып жұмыстану арқылы түзеу жұмыстарын тиімді ұйымдастыру;

жеке, топтық сабақтар нысанында түзету-дамыту жұмыстарын жүргізу;

отбасы жағдайында даму мүмкіндіктері шектеулі балаларды тәрбиелеу мәселелері бойынша ата-аналарға (немесе оларды аустыратын тұлғаларға) ақыл-кеңестер беру, оқыту;

оқушының психикалық дамуында кездесетін сәтсіздіктердің алдын алу, диагностика бойынша алдын-ала болжау;

сөйлеу, интеллект, көру, есту және есте сақтау қабілеті, тірек қозғалыстары аппараты, эмоциялық еріктік саласы бұзылған, оқуда немесе қарым-қатынас жасауда, мінез-құлқында қиыншылықтары бар балалар мен жасөспірімдерді психологиялық-педагогикалық түзеу және оңалту түрінде кешенді психологиялық-педагогикалық көмек көрсету.

• Еліміздің ертеңі бүгінгі жас ұрпақ қолында, ал жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында”-деп бекерге айтылмаған сыңайлы. Олай болса қазірге таңда білім саласындағы әр ұстаздың мойнына артылған жүк ауыр. Ұстаз бір ғана шәкірттің білімі мен тәлім-тәрбиесіне ғана жауапты болып қана қоймай, елдің ертеңін, болашағын өз мойнына алардай жауапкершілік танытуы тиіс.
• Жас та берілген тәрбие, жас қайыңды игендей”, - дейді, олай болса құрметті әріптестер”теңізге” тамшыдай тамып, жәрдеміміз тиіп жатса, біз ешнәрседен аянбай қиын да, қызыққа толы ұстаздық жолда ерінбей еңбек етіп, еңбегіміздің жемісін көре білуіміз керек.

Койшыбаева Лайла Амангелдиевна,

Сатыбалды негізгі орта мектебі бастауыш сынып мұғалімі

Педагог-модератор

Батыс Қазақстан облысы, Казталов ауданы, Сатыбалды ауылы

Дауыссыз б мен п

18-21- жаттығулар

Төлегенова Шолпан Аманжолқызы,

Қызылорда облысының білім басқармасының Шиелі ауданы бойынша білім бөлімінің

№ 2 Балбөбек бөбекжай -бақшасы коммуналдық мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының

Меңгерушісі

Қызылорда облысы, Шиелі ауданы

Бала тәрбиесіндегі отбасы мен балабақшаның ынтымақтастығы

Бүгінгі таңда ата-ана мен тәрбиеші арасындағы ортақ мәселе-бала тәрбиесі екені баршамызға мәлім. Ата-ана үшін бала өмір жалғасы, көздің нұры, үміт күткен шырағы, келешек қызық көрсетер болашағы десек, тәрбиеші үшін еңбегінің нәрлі жемісі болып табылады.

Қай халық болмасын үмітін ең алдымен ұрпағымен байланыстырады. Міне, сондықтанда: «Ана үйдің берекесі, бала үйдің мерекесі», «Бала болсаң болғандай бол, айналаңа қорғандай бол» деген қағиданы берік ұстанған ата-бабаларымыз өз ұрпағын «Адам, азамат» деген атқа лайық етіп өсіруді мақсат еткен. Бала тәрбиесінің қай саласында болсын, ата-ананың өнегесі үлкен рөл атқарады. Егер баланың ата-анасы үйді таза ұстап, өздерін күте білсе, жақындармен сыпайы қарым-қатынаста болса, жақсы кітап, кино шығармалар жайлы әңгімелеп отырса баланың эстетикалық танымын күшейте түсері хақ. Отбасы-бұл баланың өмір сүру ортасы қамқорлықтың тұрақты көзі, тәрбиелеу мен қарапайым біліммен қаруландыру және шешім қабылдай білуге үйрететін ең жақын адамдардың мейірім шуағын сезінетін орын.

Отбасында тұрақты, жылы жағдай қалыптасқан болса, ондай ортада тәрбие алып өскен бала да жақсы жетістіктерге жетіп, өзінің даму әлеуетіне көтеріле алады. Алайда, заманауи отбасылары қоғамдық дамудың сапалы және қарама-қайшы жағдайында қалыптасады.

1. Қоғамның қарқынды жіктелуі (материалдық байлығының деңгейі және әлеуметтік мәртебесі бойынша)

2. Балалардың психикасына кері әсер тигізетін ажырасулар санының артуы.

3. Бір ата –анаға тәрбие беретін отбасылар санының өсуі.

4. Бұқаралық ақпарат құралдары мен интернет жаһандық желісінің қуатты озбырлық ықпалы.

Сапалық тұрғыдан алғанда отбасын нығайту жөнінде кешенді бағдарламалар әзірленіп жүзеге асырылуда. Ал отбасындағы қарама қайшылық мәселелерді шиеленістіруге әкеліп соқтыратын жағдайлар.

Отбасымен педагогикалық ынтымақтастық баланың қанағаттану деңгейімен тәрбиеші жұмысының сапасын арттырады. Осының барлығы отбасымен қоғамдық мекемелердің бірігіп жұмыс жасауының нәтижелі болатындығына көз жеткізеді. Ол үшін алдымен баланың отбасылық ортасы зерттелуі керек.

Зерттеу әдістері: бақылау, әңгімелесу жеке және топтық, сауалнама іскерлік ойын арқылы балалардың отбасылық ортасына зерттеу жүргізіледі.

Отбасылық орта мынадай параметрмен анықталады:

1. Әлеуметтік мәдени орта, ата-аналардың және отбасының басқа мүшелері, ата-аналардың білімділік деңгейі, қоғам өміріне, балабақша істеріне қызығушылығы.

2. Техникалық-гигиеналық орта: тұрмыс тіршілік жағдайлары, үй жайдың жабдықталуы, тұрмыс салтының ерекшеліктері.

3. Демографиялық орта: Отбасы құрылымы, оның жасқа байланысты құрамы.

Отбасы тәрбиесін ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар

1. Баланың жеке тұлға ретінде қалыптасуының физикалық, психикалық, адамгершілік саулығының негіздері.

2. Отбасы баланы әлеуметтендірудің қалыптасуының алғашқы институты.

3. Баланың қоғамда өмір сүру даярлығын реттеу және бақылау.

4. Ата-аналардың баланың денсаулық жағдайларына дене бітімінің даму деңгейіне отбасы мүмкіндігіне сәйкес мектепке дейінгі ұйымдарды таңдауға құқы бар.

Отбасы тіршілігін, дәстүрі мен рухани бағдарын зерттеу арқылы баланың мінез-құлық жағдайларын анықтауға болады. Отбасындағы тәрбиелеу жұмыстарымен танысқаннан кейін алынған ақпарат ата-аналарды балабақша жұмысына қызықтыратын оңтайлы жағдайда құрылу керек. Яғни, ата-ана балабақшада өздерінің балаларына деген құрмет пен махабатты сезінуі керек.

Ата-аналармен жұмыстың түрлері:

Отбасы тәрбиесін ұйымдастыруға қойылатын жалпы талаптар:

Отбасы баланы әлеуметтендірудің алғашқы институты ретінде қалыптасуының физикалық, психикалық адамгершілік саулығының негіздерін қалайды. Баланың жетістіктерін қажеттілігін қалыптастырады. Ресми және бейресми ереже, ұстанымдар нормалар мен белгілер кешенін анықтайды. Баланың қоғамда өмір сүруге даярлығын реттейді және бақылайды. Баланың әлеуметтік байланыстар туралы ұғымын қалыптастырады. Баланың мінез құлқының жалпы адамзаттың моральдық және мәдени стандарттарына үйретеді. Ата-аналардың немесе заңды өкілдердің баланың жеке қабілеттеріне, денсаулық жағдайларына дене бітімінің даму деңгейіне отбасы мүмкіндіктеріне сәйкес мектепке дейінгі білім беру ұйымдарын таңдауға құқығы бар.

Алимкулова Камала Кудратиллаев,

ағылшын тілі пәні мұғалімі

Оқушы:

Аннас Асел,

№93 Абылай хан атындағы жалпы орта мектебі КММ

Түркістан облысы, Сайрам ауданы

Ағылшын тіліндегі мультфильмдердің оқушылардың сөйлеу дағдысына әсері

«Ел боламын десең, бесігіңді түзе»

Мұхтар Әуезов

Экран алдындағы жасөспірімдерді қызықтырып, өздеріне баурап алатын, әрине, мультфильмдер. Жасөспірімдер экранда берілетін қызылды-жасылды суреттерден, олардың әртүрлі іс-қимылдарынан, сюжеттерінен сонымен бірге сөйлеген сөздеріне қарап тәлім алатындығы белгілі. Олар сүйікті кейіпкерлерінің жағымсыз немесе жағымды бейнелерін қайталауға тырысады. Сондықтан да, қазіргі таңдағы мульфильмдердің жасөспірімдер тәрбиесіндегі маңызы зор.

Шет елдерде көптеген ата-аналар бала тәрбиесінде отандық мульфильмдерге ерекше мән береді. Отандық мультфильмдер арқылы балалар, өз елдерінің салт-дәстүрін, әдет-ғұрпын, ұлттық белгілерін бала күнінен бойларына сіңіреді. Сонымен қоса, білім саласында да, мәселен, математиканы, географияны, әр түрлі тілдерді үйретеді. Олар отандық мультфильмдерді ғана көрсету арқылы, өскелең ұрпақтың бойына отанға деген сүйіспеншілік сезімін жандырып, ұлттық идеологиясын ұқтырады.

Ал бүгінде Қазақстандық балалардың көпшілігі шетелдік мультфильмдерді тамашалайды. Себебі, теледидардағы отандық каналдарда, радио толқынында да, ғаламтор желісінде де барлығы шетелдік мульттоптамалар. Тіптен еліміздегі сауда дүкендерінде шетелдік мультфильмдердің кейіпкерлерінің кескіндерінен ойыншықтар да жасап шығарған. Олардың мультфильмдерінің кейіпкерлері жақсы жарнама арқасында өз елдерінде ғана емес, бүкіл әлемге танылуда. Яғни, өскелең ұрпақтың бойына өзге елдің идеологиясын сіңірудеміз. Әр елдің идеологиясы, ұлттық ұстанымдары басқа болғандықтан, шет елдің мультфильмдерінің негізгі мазмұны біз үшін жат болуы әбден мүмкін.

Тікелей олардың мазмұнына келсек ақылға қонымсыз, тіптен кейде үлкен кісінің өзін шатастырып жібереді. Алайда олар бүгінде көп сұранысқа ие брендке айналып отыр. Мысалы, «Рататуй» «Аватар», «Супермен», «Маша және аю», «Человек паук », «Миньонс », «Олаф», «Шрек» тізе берсек өте көп.

Оқушының сөйлеу мәдениетін қалыптастырудың қайнар көзі-отбасы, мектеп, кітаптар, құрдастарымен қарым-қатынас, БАҚ (теледидар, радио, газеттер) . Соның ішінде теледидар тілдің құндылық параметрлерін қалыптастыруға белсенді әсер ететін ең жаппай және қол жетімді ақпарат құралы болып

табылады. Көптеген шетелдік мультфильмдер мен компьютерлік ойындарда ант сөздер, қатыгездік элементтері, қатты агрессия бар. Мұның бәрі балалардың сөйлеу тіліне теріс әсер етеді. Бұл мәселе дереу шешуді талап етеді. Қазіргі таңда балалардың назарын аудару қиын. Ал мультфильмдерде ұлттық, тәрбиелік мән-мағына аз.

The relevance of the study lies in the fact that, firstly, the changes that are taking place make it necessary to consider the issue of language activities aimed at improving speech culture.

Secondly, today, the solution of the problem of raising the level of speech culture of each person becomes one of the conditions for spiritual and moral revival.

Third, little attention is paid to the consideration and analysis of the influence of animated films on the speech of schoolchildren.

Purpose: to establish the nature of the influence of cartoons on the speech culture of primary school students.

Objectives of the study:

Learn which animated films students prefer to watch at school;

Comparison of old and modern cartoons and their impact on behavior and speech;

Track the speech characteristics of students who mostly watch foreign animated films;

Make a rating of favorite heroes among the students of our school;

Сreate a presentation;

Survey of students;

Group the collected Information and come to a certain conclusion.

Hypothesis: the vocabulary of schoolchildren is enriched by the vocabulary of cartoons, including those that are limited in use; the speech of cartoon characters negatively affects the culture of speech of schoolchildren.

Пайдаланған әдебиеттер

1. Жаңа ағылшын-орыс тілі сөздігі /В. К. Мюллер. - 9 баспа. - М. , 200

2.https: //atpress. kz/kz/9194-aghylshyn-tilin-qalay-tez-uyrenuge-bolady

3 https: //zhasorken. kz

4 К. Байсенбиева «Отбасы және балабақша» 2000ж

5 А. Әубакірова «Отбасындағы сыйластық» 2005 ж

6 М. Питер «Развитие Ребенка»2004г

7 асылбеков А «Бала тәрбиесіндегі семяның рөлі» Алматы Мектеп 1966

Бекмолдаева Гүлбаршын Сатыбайқызы,

Ф. Оңғарсынова атындағы жалпы орта мектептің

бастауыш сынып мұғалімі

Атырау облысы, Құрманғазы ауданы

Халқымыздың салт- дәстүрі

Сабақтың барысы:

Жанибекова Бахитжан Рахымовна,

Ф. Оңғарсынова атындағы жалпы орта мектептің

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Атырау облысы, Құрманғазы ауданы

С. Сарғасқаевтың «Тәмпіш қара» повесі

Сабақтың барысы:

Тологон Зоя,

“Елікті ауылының ЖОББМ’’ ККМ-нің

бастауыш сынып мұғалімі

Ақмола облысы, Зеренді ауданы

Мен –заманауи бастауыш сынып мұғалімі

Мен –заманауи бастауыш сынып мұғалімімін деп өзімді айта аламын ба? Ол үшін мен қандай болуым керек? Деген сұрақтарға жауап бере отырып осы эссемді тарқатып, талдап, түсіндіріп кететін болсам, өзімнің жиырма жылдық өтілімде талай шәкірт тәрбиелеп шығарған ұстаз ретінде жүріп өткен жолымды саралай келе бұл сұрақтың жауабы шығатынына сенімдімін. Ұстаз-ұлы тұлға. Сондықтан ұлы тұлға болу үшін заманға сай ұстаз бола білу керек және заманға сай шәкірт тәрбелей алу керек. Осыдан жиырма жылғы сабақ үрдісі мен қазіргі сабақ беру әдісін әрине салыстыуға болмайды, бірақ сол кездегі оқушы мен қазіргі заманғы оқушыны да салыстыруға келмейді деп ойлаймын. Мен күнделікті сабағыма дайындалғанда әр оқушымның жас ерекшеліктерін ескере отырып әдіс-тәсілдерді мұқият саралай отырып қолданамын. Сыныбымда ұяң, шапшаң, лидер және өте баяу оқушылар отырғандықтан мен тілдік мақсаттарға баса назар аударамын. Алдымда отырған оқушыларымның мінез құлқы мен қабілеттерін жетік білгендіктен әр оқушының сабаққа деген қызығушылықтарын арттыруға арналған жеке және топтық тапсырмаларды қалай дайындау керектігін және оның тиімділігі мен қол жетімділігіне баса назар аударамын. Бұл бастауыш сынып мұғалімдеріне берілген бір керемет мүмкіндік деп ойлаймын себебі біз, әр оқушымызды жеке тұлға ретінде жетік білеміз. Түрлі әдіс- тәсілдерді қолдана отырып мен оқушыларымның тілдік мақсаттарына яғни оқылым, жазылым, айтылым мен тыңдалымдарын дамытуға байланысты тапсырмалар беремін. Сыныпта түрлі жарыс өткізе отырып оқушыларымның тұлға ретінде ашылып өз бетінше жұмыс жасай отырып басқа сыныптастарын бағалай алуына бағыт беремін. Бастауыш сыныптағы білім ол оқушы білімінің негізі болғандықтан әр оқушының қабілеті мен шығармашылығы осы бастауышта шыңдалады. Бастауыш сыныпта оқылатын әрбір пән орта мектепте оқылатын бірнеше пәннің бастамасы болғандықтан мен әр оқушымның болашақ актер, музыкант, жазушы, спортсмен, әнші және бишілік қабілеттерін көргендіктен осы қабілеттерін жетілдіре отырып шыңдауға тырысамын. Сабақты ұйымдастырғанда оқу мақсатына жету үшін сабақты дұрыс жоспарлай білу, тиімді әдіс-тәсілдерді таңдау, жаңа технологияны қолдану шеберліктері, АКТ ны өз уақытында қолдана алу, сабақ барысында оқушылардың өздігінен атқаратын жұмыстарын іріктей білу, оқушылардың шығармашылығына жағдай туғызу, оқушылардың тілін, ойлау қабілетін дамытуға көңіл бөлу, әр оқушыны назардан тыс қалдырмай бір-бірімен жақсы қарым-қатынаста болуын қадағалау және сабақта жағымды атмосфера қалыптастыра отырып қызықты сабақ өткізу жолдарын қарастырамын. Міне осындай жаңа технология әдістерін қолдану арқылы сабақты жоспарлап жүргізу оқушының өзін-өзі дамытуына, өз біліміндегі олқылықтарды өзі табуына өз сұрағына өзі жауап іздеп, жан-жақты білім алуына көмектеседі. Сондай ақ әр оқушының функционалды сауаттылықтарын дамыта отырып алған білімдерін өмірде қолдана алатын тұлға болып қалыптасуларына өз үлесімді қосып келемін. Тәрбие мен білім егіз дегендей әр оқушының өзіне деген сенімін, тез арада шешім қабылдай алатын өзінің сыныптасы мен досына кез келген сәтте көмек қолын соза алатын жалпы адамгершілік қасиеттерді бағалай алатын тұлға тәрбиелеп шығарамын деп ойлаймын.

Мен өзімді әрқашан өзін қоғам талабына сай үздіксіз тірбиелеп отыратын, шығармашылығын шыңдап заманға сай білімін жетілдіріп отыратын, түрлі шығармашыл адамдармен қарым-қатынаста болатын әсіресе оқушылармен тез жақсы қарым-қатынасқа түсе білетін, ұйымдастырушылық қабілеті дамыған, өз пәнін жетік білетін таланты мен тәжірибесі тоғысқан қазіргі қоғамдағы саяси өмірге белсенді араласып, өз елі мен жеріне деген сүйіспеншілігі негізіндегі оқушыларға үлгі болатын ұстазбын деп санаймын. Жұмыс барысында бастауыш сынып мұғалімдерімен тәжірибе алмаса отырып сабақтағы кеткен олқылықтарды бірге шешуге тырысамын өз қазанымда өзім қайнамай ұжымдағы басқа тәжірибелі ұстаздармен үнемі отырыстар жасап ӘБ-де талдап талқылап тәжірибемізбен бөлісіп отырамыз.

Ендеше мен өзімді «Мен –заманауи бастауыш сынып мұғалімімін»- деп айта аламын ба? Әрине айта аламын. Бұны мен өз ісіммен дәлелдеп жүрген ұстазбын!

Абенова Ардақ Ауелбековна,

«Алтай қаласының №9 орта мектебі» КММ

математика пәні мұғалімі, педагог — зерттеуші

ШҚО, Алтай ауданы, Алтай қаласы

Геометриялық прогрессия. Геометриялық прогрессияның n-ші мүшесінің формуласы

Дескриптор:

-Геометриялық прогрессияның белгісіз мүшесін табады.

1 балл

Дескриптор:

-Геометриялық прогоессия формулаларын анықтайды;

-

5 ұпай

Мұғалім ұпайы

Жаппарқұл Гүлбибі Әбусайылқызы,

Шымкент қаласы

химия-биология бағытындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің

қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Махаббат қызық мол жылдар

Сабақтың мақсаты: БС2 Әдеби шығармадағы кейіпкерлер мінездемесі. Автор көзқарасы. Шығарманы әлем әдебиетімен салыстыру.

Автордың негізгі ойын сол заманғы өмірмен байланыстырып, заман көрінісін түсіндіру. Шығарманың тақырыбы мен мазмұнын әлем әдебиеті үлгілерімен салыстыру.

Сабақтың барысы:

Дыбыс шкаласы арқылы қызығушылықты ояту

Осы өлеңмен оқушыларды топқа бөлу

Құдай-ау, қайда сол жылдар,

Махаббат, қызық мол жылдар?

Ақырын-ақырын шегініп,

Алыстап кетті-ау құрғырлар.

Бағалау критерийі:

• Шығарманы толық біледі;
• Қазіргі уақытпен үндестіре алады;
• Өзінше ой толғай алады.

Әр топқа романнан үзінді және сұрақтар беріледі

1. «Ұлы Отан соғысында біз жауды қаруымыздың - самолеттің, танктің, артиллерияның құдіретімен жендік, -деп ойладым мен онан әрі. - Сол сияқты алаулаған асыл махаббаттың күшімен де жеңдік. Біздің жүрегімізде Отанға, анаға, сүйген жарға деген шексіз махаббат болды. Соңғы күш алдыңғының қуатты қозғаушысына айналды да, өлім мен өмірдің арпалысындай айқаста біз жеңіп шықтык. Меніңше, махаббат - дүниедегі барлық күштің көзі, барлық қуаттың бұлақ-бастауы. Онсыз еш жерде жеңіс жоқ. Ендеше, қыздар, махаббаттың мөлдір бастауы - сендерді көргенде қалай тебіренбейін, қалай қуанбайын мен! Кеше өгей Европадан өз Европама жеткенше асығып ем, өз Европам өз Азиямдай қуанышпен қарсы алды мені. Кейіпкердің қай жағдайдағы көңіл-күйі?

2. Өзіңіз білесіз, «Одиссеяның» соңғы жыр-тарауларында Одиссей батырдың жары Пенелопа сұлудың соғысқа кеткен ерін жиырма жыл бойы айнымас адалдықпен күткені суреттеледі ғой. Жиырма жыл бойына ол өзінен дәмеленіп, қол созған жігітсымақтардың бәрін әр түрлі айла тауып, бойына дарытпайды. Қызығушылар қыр соңынан қалмаған соң, бірде ол сол елдің дәстүрі бойынша қарт атасына кебін тоқуға кіріседі. Соны бітіріп, атамның алдында келіндік қарызымды өтегеннен кейін ғана басқа күйеуге шығамын деп жар салады. Бірақ Пенелопа күндіз тоқыған өрмегінің жібін өзі ылғи түнде тарқатып тастап отырады. Романда осы жырды Меңтай қазақтың қай шығармасымен салыстырады?

3. Қызға қатты күлудің қажеті жоқ, жігіттерге оның жымиғаны да жетіп жатыр. Ауыз шешендік әркімде болады. Әсіресе қыздың аузы сүйреңдеп, көп сөйлемегені абзал. Өйткені қыздың күлкісі, жымиюы, бас изеуі, көзқарасы, жүріс-тұрысы - бәрі де сайрап тұрған сөз. Сондықтан, оның аз сөйлеп, айналасына ақылмен танылғаны дұрыс. Шошаңдаған қыз шешенің атына кір келтіреді, жанына жұрт көп үйіріледі. Өзің жақсы болсаң - айналаңда досың көп; жаман болсаң – жалғыз жүресің; орташа болсаң - сен де бір жақсының жанын жағалайсың. Досты сырттан іздеме, жақыннан ізде, өзіңнің ішіңнен, ішкі дүниеңнен ізде. Жаның жақсы, жүрегің жылы, ақылың парасатты болса - іздеген досың алыстан үйіріліп, өзі келеді. Осы үзіндіге сәйкес қандай 3 мақал-мәтел келтіруге болады?

4. Белім шабуылға шыққан сайын біз Ербол өлеңінің:

Алға қарыс бассаң, бас!

Сүйем кейін шегінбе! -

Әдет жоқ ондай тегіңде! –

деген жолдарын үнемі газеттің шигеліне беретінбіз. Шалдуар басын шайқады да:

- Мынадан өлең шығады дегенге ешқашан сенбес едім, аһ, - деп мені бүйірден түртіп қалып, сақылдап кеп күлді. Жауапты секретарь сөзін қайтадан жалғады.

- Оның үстіне мен Ерболға соғыстан аман келіп, осы орында отырғаным үшін тікелей қарыздар кісімін, - деді ол Шалдуардың парықсыз күлкісінің тоқталуын тоспай. - Бұл бақандай үш журналисті тікелей ажалдан алып қалған. Ербол туралы айтып отырған кім?

«Махаббат қызық мол жылдар» шығармасын орыс әдебиетінің қандай шығармасымен салыстыра аламыз?

Берілген тіркестерді қолданып, «Кездейсоқ кездесу» тақырыбында шағын әңгіме құру тапсырылады. асығыс жөнелді, жүректерін жайып, қайталап оқу, уәде байласу, әрең табысып

«Буриме» әдісімен өлең шығару

. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . гүл іздейді,

. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . бір үзбейді.

. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. . көз алдыма,

. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. .. кім іздейді?

Өлеңнің түпнұсқасы

Бұлбұл құс туған жерден гүл іздейді,

Күдерін құштарынан бір үзбейді.

Келесің гүл боп еркем көз алдыма,

Өзіңді мен іздемей кім іздейді?

4-3-2-1 стратегиясы

• Сабақта алған 4 маңызды ақпарат
• Сабақта ұнаған 3 аспект
• Қиындық келтірген 2 мәселе
• Сабақтағы қызықты сәт

Үйге тапсырма: Ги де Мопассанның

«Томпыш» шығармасын оқу, түсіну

Қыдырәліқызы Асылзат,

Шымкент қаласы химия-биология бағытындағы

Назарбаев зияткерлік мектебінің қазақ тілі мен әдебиеті пәнінің мұғалімі

Ы. Алтынсарин «Бай баласы мен жарлы баласы» әңгімесі

Тасқынбаева Қарлығаш Оралқызы,

Шымкент қаласы

Назарбаев Зияткерлік мектебінің қазақ тілі пәні мұғалімі

Қазіргі қоғам құндылықтары: мәдениет және өркениет

Шурина Жамига Султангееревна,

Алға ауданы Маржанбулақ орта мектебінің

орыс тілі және әдебиет мұғалімі

«Снежный ком» прилагательных

Заключительный урок по теме « Имя прилагательное» в 5 классе я организую в виде соревнования двух команд. Цель, которую я ставлю перед собой, - охватить широкий спектр сведений, имеющих какое- либо отношение к «снежной» лексике. Каждый правильный ответ приносит команде победное очко – красивую снежинку, вырезанную из бумаги.

Начинаю конкурс с игры в снежки. Команды по очереди бросают друг в друга « снежок» (теннисный мячик) ,адресуя противникам вопросы по теме:

Что обозначает имя прилагательное?

Как изменяются прилагательные?

От чего зависит род, число, падеж прилагательных?

Какие степени сравнения имеют прилагательные?

Какие две формы имеет сравнительная степень прилагательных?

Какие две формы имеет превосходная степень прилагательных?

Как пишутся сложные прилагательные?

Представители команд читают отрывки из произведений А. С. Пушкина:

И вот идет волшебница- зима.

Пришла, рассыпалась; клоками

Повисла на суках дубов;

Легла волнистыми коврами

Среди полей, вокруг холмов.

Брега с недвижною рекою

Сравняла пухлой пеленою;

Блеснул мороз. И рады мы

Проказам матушки- зимы.

Блистает речка, льдом одета,

Мальчишек радостный народ

Коньками звучно режет лед;

На красных лапках гусь тяжелый,

Задумав плыть по лону вод,

Ступает бережно на лед,

Скользит и падает; веселый

Мелькает, вьется первый снег,

Звездами падая на берег.

Спрашиваю: - Что объединяет эти отрывки? - Что описывает поэт?

Предлагаю послушать один из фрагментов музыкального произведения « Времена года» итальянского композитора Антонио Вивальди. Он называется « Зима». Даю задание словесно нарисовать картину, которую изобразил композитор с помощью волшебных звуков.

-Что вы представляете себе, слушая музыку?

                -Какие образы возникли у вас в воображении?

-Посмотрите на лексическое значение « зимних « слов и запишите их в нужной последовательности: Вьюга, метель, поземка, пурга, буран.

После такой разминки организую соревнование.

Келимбердиева Сымбат Низамадиновна,

Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы

«И. Сүйеубаев атындағы №8 жалпы білім беретін мектеп» КММ

биология пәні мұғалімі

Адам қаңқасының құрылысы. Тірек-қимыл жүйесінің маңызы мен қызметі

Сабақтың барысы